Dokarmianie roślin sadowniczych

Ania 14 kwietnia 202013 maja 2020

Podstawowym sposobem pobierania składników pokarmowych przez rośliny jest pobieranie przez korzenie. Środowisko glebowe powinno w pełni zabezpieczyć potrzeby pokarmowe uprawianych roślin. Jednak z uwagi na ograniczenia pobierania i transportowania konkretnych składników wprowadza się do technologii możliwość stosowania dokarmiania pozakorzeniowego – dolistnego. Coraz częściej występujące warunki uniemożliwiające dobre pobranie składników pokarmowych skłaniają do stosowania dokarmiania dolistnego.

W celu uzyskania wysokich plonów owoców wymaganej przez odbiorców jakości dokarmianie dolistne staje się koniecznością. Umożliwia ono uzupełnienie roślinom łatwo przyswajalnych składników pokarmowych jak również może dostarczać substancji biostymulujących, witamin, aminokwasów. Wskazaniami do stosowania nawożenia dolistnego są warunki nadmiaru lub niedoboru wody w glebie, uszkodzenia korzeni spowodowane zalaniem, przemarznięciem lub żerowaniem szkodników. Ograniczenie transpiracji przez chłodną i wilgotną pogodę również ograniczają pobieranie składników przez korzenie. Duże znaczenie dla prawidłowego pobrania składników ma odpowiednie pH gleby, co wpływa na dostępność i przyswajalność poszczególnych składników. Przy zbyt wysokim pH ograniczone jest pobieranie B, Mn, Zn, Fe, Cu. Nie bez znaczenia jest antagonizm pomiędzy potasem, magnezem i wapniem. Zbyt wysoka zawartość w glebie potasu ogranicza pobieranie wapnia i magnezu, a magnezu ogranicza pobieranie wapnia. Innymi wskazaniami do dokarmiania dolistnego są objawy niedoborów poszczególnych składników, na które producenci powinni reagować natychmiast stosując polecane produkty.

Uzupełnienie składników przez dokarmianie dolistne po kwitnieniu ma decydujący wpływ na plon i jego jakość. Jest to szczególnie istotne w latach po ubiegłorocznych przesileniach roślin w plonowaniu. Do 6 tygodni od kwitnienia (od opadania płatków kwiatowych) trwają w zawiązkach podziały komórkowe, które będą decydowały o wielkości uzyskiwanych owoców. W następnym okresie komórki i przestrzenie międzykomórkowe powiększają już tylko swoją wielkość. Przy zbyt małej ich liczbie w zawiązku owoce nie będą dorastały do wymaganych rozmiarów. Ma to decydujące znaczenie między innymi przy odmianach drobnoowocowych, np. z grupy ‘Gala’. Z uwagi na zachodzące w zawiązku po kwitnieniu intensywne procesy fizjologiczne należy w tym okresie zwrócić uwagę na odżywienie roślin N, P, K, B, Ca, Mg oraz mikroelementami.

Rośliny sadownicze po kwitnieniu wykazują duże zapotrzebowanie na azot. Jest to też okres na zastosowanie doglebowe kolejnej dawki azotu. Azot dolistnie jest wskazany przy słabym kwitnieniu i zawiązywaniu lub obfitym kwitnieniu. W związku z intensywnymi podziałami komórek po kwitnieniu wzrasta zapotrzebowanie na fosfor. Wpływa on na parametry owoców, takie jak: wielkość, kształt i jędrność. Na stan odżywienia roślin fosforem ma wpływ temperatura gleby na początku sezonu. Przy odpowiednio wysokiej temperaturze w tym okresie jest dobre pobranie i zawiązki są dobrze odżywione tym składnikiem. Jednak w warunkach Polski warunki wczesną wiosną są zmienne i najczęściej występuje konieczność uzupełnienia P zabiegiem w pierwszych tygodniach po kwitnieniu. Planując dokarmianie roślin należy uwzględnić wyższe jego zapotrzebowanie między innymi u odmian ‘Jonagold’ i ‘Szampion’. Z uwagi na słabsze pobieranie i przewodzenie P drzewa rosnące na podkładce M9 wymagają intensywniejszego dokarmiania. Kolejnym składnikiem w dokarmianiu roślin sadowniczych jest potas K. Duże zapotrzebowanie wykazują odmiany drobnoowocowe, miedzy innymi ‘Gala’ oraz drzewa na podkładkach karłowych M9 i B9. Duże zapotrzebowanie na K wykazuje grusza, szczególnie odmiana ‘Konferencja’. Ilość wprowadzanego potasu należy dostosować do potrzeb roślin i ich reakcji na niedobór wapnia. Dokarmianiem dolistnym nie zastąpimy odżywienia doglebowego. Dokarmianie K powinno być stosowane w okresach największego zapotrzebowania na ten składnik przy niekorzystnych warunkach jego pobrania.

Duży wpływ nie tylko na jakość owoców ma odżywienie wapniem – Ca. W poprzednim numerze WKP przedstawiono znaczenie tego pierwiastka w fizjologii roślin i owoców. Z uwagi na udział Ca w procesie kiełkowania pyłku celowym staje się zastosowanie go w okresie zielonego pąka u jabłoni, a z uwagi na udział w budowie ściany komórkowej niezastąpiony jest również przy podziałach komórkowych po kwitnieniu. Ilość tego pierwiastka w owocach jest zależna od ilości wykonanych zabiegów. Produkty powinny być dobierane do fazy rozwojowej roślin. Do dokarmiania dolistnego wykorzystać możemy saletrę wapniową lub chlorek wapnia. Dostępne są też formy mrówczanowe i aminokwasowe (najbezpieczniejsza forma polecana do najwcześniejszych zabiegów). W zależności od stosowanych produktów ilość zabiegów w ciągu roku może przekraczać 10. Ważnym pierwiastkiem okołokwitnieniowym jest Bor (B). Wpływa on pozytywnie na zawiązywanie nasion. Przypisuje się mu właściwości ograniczające ordzawianie owoców. Zaleca się wykonanie dwóch zabiegów po kwitnieniu. Termin po kwitnieniu jest również zasadniczym okresem uzupełniania niedoborów magnezu (Mg) w roślinach. Zdarzają się plantacje, gdzie reagując na niedobory Mg należy dokarmianie rozpocząć już przed kwitnieniem. Do niedoborów może dochodzić przy gwałtownych zmianach pogody, gdy po ciepłej i suchej pogodzie przychodzi okres chłodnej i wilgotnej pogody. Rośliny pestkowe, a szczególnie czereśnie, wymagają systematycznego dostarczania Mg. Razem z Mg można zastosować N i B. Nie przesadzając można włączyć do odżywienia Mn. Zabieg powtarzać 3–4 razy po kwitnieniu co 10–14 dni.

Wykonując zabiegi dolistnego odżywiania roślin należy zastosować tyle cieczy (zaleca się 500–700 l/ha), aby równomiernie pokryć rośliny i aby nie było efektu ociekania. Ilość użytej cieczy zależy od powierzchni liści (gęstość korony, rozstawa itp.), na które ma być naniesiony roztwór. Stężenie przygotowanego roztworu nie powinno przekraczać 1%, aby nie uszkodzić młodych zawiązków i liści. Efektywność dokarmiania dolistnego uzależniona jest od warunków atmosferycznych i dlatego najkorzystniejszą porą na wykonanie zabiegu jest późny wieczór. Temperatura powyżej 25oC i wilgotność mniejsza niż 60% ogranicza skuteczność dokarmiania.