Dezynfekcja w chlewni

Dezynfekcję w chlewni przeprowadzamy w celu zminimalizowania zagrożeń chorobotwórczych świń  spowodowanych występowaniem bakterii, wirusów i grzybów. W obecnej sytuacji związanej z występowaniem Afrykańskiego Pomoru Świń dezynfekcja nabiera szczególnego znaczenia.

Jednak w wielu gospodarstwach nie docenia się jeszcze wagi i znaczenia dezynfekcji. Często wykonuje się ją niestarannie, sporadycznie lub wcale. Skutkiem takiego postępowania jest spadek odporności zwierząt na patogeny występujące w środowisku chlewni, a także prowadzić to może do obniżenia skuteczności wykonywanych szczepień profilaktycznych i stosowanych leków. Przy braku stosowania i wykonywania zabiegów dezynfekcyjnych dochodzi do zwiększenia liczby upadków, pogorszenia wyników produkcyjnych, co w konsekwencji skutkuje obniżeniem dochodowości gospodarstwa. Wykonywana dezynfekcja ma na celu zabezpieczenie przed zakażeniem  zwierząt poprzez niszczenie w środowisku, w którym one przebywają, różnych form drobnoustrojów chorobotwórczych. Przystępując do zabiegu dezynfekcji należy pamiętać, że na jej skuteczność wpływa wiele czynników, a w szczególności:

– liczba i rodzaj drobnoustrojów bytujących w chlewni,

– właściwości chemiczne i fizyczne stosowanego środka dezynfekcyjnego,

– stężenie i czas działania preparatu,

– warunki wykonania dezynfekcji (temperatura, wilgotność, zanieczyszczenia organiczne itp.).

Zabieg dezynfekcji przeprowadzamy różnymi metodami i sposobami w zależności od rodzaju i typu budynku, gatunku zwierząt, warunków bytowania i technologii. Po dodaniu do wody wybranego środka chemicznego uzyskujemy właściwy płyn dezynfekcyjny w ilości i stężeniu zalecanym przez producenta. Ciecz roboczą nanosimy najczęściej przy użyciu opryskiwacza, stosując specjalne rozpylacze i niskie ciśnienie robocze. Inną metodą jest wykorzystanie wytwornicy pary i przeprowadzenie odkażania parą. Jednak i w tym przypadku, w celu zwiększenia skuteczności zabiegu, dodajemy do wytwornicy pary odpowiednio dobrany środek chemiczny.

Aby dezynfekcja spełniła swoje zadanie wcześniej należy odpowiednio przygotować budynek do zabiegu odkażania. Przed wykonaniem dezynfekcji należy wyprowadzić z pomieszczeń wszystkie zwierzęta. Następnie usuwamy sprzęt ruchomy, obornik, brudną ściółkę, resztki paszy, naprawiamy wszystkie szpary i pęknięcia w ścianach i suficie. Po oczyszczeniu mechanicznym całe pomieszczenie dokładnie myjemy wodą pod ciśnieniem z dodatkiem detergentów. Czyszczenie i mycie prowadzimy zawsze wg zasady od sufitu i górnych części ścian w kierunku podłogi. Szczególną uwagę należy zwrócić na pozostający zaschnięty obornik, który po obfitym zwilżeniu należy zeskrobać i usunąć. Obecność substancji organicznej osłabia bowiem działanie środków odkażających. Przy używaniu detergentów należy pamiętać o dodatkowym spłukaniu mytych pomieszczeń czystą wodą, bo pozostające resztki środków czyszczących również pogarszają skuteczność wykonywanego zabiegu. Wszystkie powierzchnie przed stosowaniem właściwej dezynfekcji muszą być suche, ponieważ pozostałości wody na dezynfekowanej powierzchni rozwadniają zastosowany środek i zmniejszają jego stężenie, a tym samym obniżają skuteczność odkażania.

Usunięty z budynku ruchomy sprzęt powinien być również dokładnie oczyszczony i zdezynfekowany przed ponownym umieszczeniem w czystej chlewni. Preparaty użyte do  dezynfekcji powinny być stosowane zgodnie z instrukcją i zaleceniami podanymi przez producenta preparatu. Dotyczy to szczególnie przestrzegania właściwego stężenia środka dezynfekcyjnego, odpowiedniej ilości cieczy roboczej, czasu działania na drobnoustroje i ochrony osobistej osób wykonujących dezynfekcję pomieszczeń. Przeprowadzając dezynfekcję pomieszczeń musimy również pamiętać o okresowym odkażaniu   systemów pojenia i zadawania paszy. 

Skuteczność działania środków dezynfekcyjnych w znacznej mierze zależy także od temperatury panującej w chlewni, dlatego jeżeli dezynfekcję wykonujemy w miesiącach zimowych należy uwzględnić ten fakt podczas przygotowania i przeprowadzania zbiegu. Aby uzyskać dobry efekt dezynfekujący, przy stosowaniu niektórych preparatów, temperatura powierzchni odkażanych musi osiągnąć co najmniej 15oC. Dotyczy to głównie preparatów formaldehydowych, dlatego też stosując dezynfekcję w mroźne dni lepiej zastąpić je np. kwasami organicznymi.

Aby zapobiegać tworzeniu się odporności patogenów na dany preparat zaleca się zamienne stosowanie substancji aktywnych. Zmiany preparatu powinniśmy dokonać najpóźniej po trzeciej dezynfekcji. Ważne jest, aby do dezynfekcji wybierać preparaty, które charakteryzują się szerokim spektrum działania przeciwko patogenom bytującym w chlewni.

Wykonując dezynfekcję stosujemy wyłącznie środki zarejestrowane i dopuszczone do obrotu. W profilaktyce chorób zwierząt od wielu lat stosowane są takie preparaty, jak: soda kaustyczna, chloramina, wapno chlorowane czy Pollena JK. Ze względu na toksyczność w stosunku do zwierząt, drażniące działanie na powłoki zewnętrzne i błony śluzowe, a także działanie korodujące, znaczenie niektórych z wymienionych środków mocno zmalało, chociaż są one bardzo skuteczne. W ostatnim czasie dość mocno rozwija się rynek preparatów dezynfekcyjnych nowej generacji. Współczesne środki do dezynfekcji charakteryzują się niską toksycznością, możliwością stosowania w obecności zwierząt, brakiem działań ubocznych i są mało szkodliwe dla środowiska. Do tych preparatów należą m.in.: VIRKON, ECOCID, RAPICID itp.

Dezynfekcję w pomieszczeniach chlewni należy przeprowadzić przynajmniej raz w roku, a najlepiej wykonywać regularnie po każdym przemieszczaniu lub sprzedaży zwierząt. Zakupione zwierzęta zawsze wprowadzamy do zdezynfekowanych obiektów w celu odbycia kwarantanny. Odkażaniu należy również poddać odzież ochronną, buty obsługi, a także wybiegi dla zwierząt. Pamiętajmy, aby postępować zgodnie z obowiązującymi przepisami i każdorazowo po wykonaniu dezynfekcji zapisywać nazwę preparatu, numer partii, dawkę i datę wykonania zabiegu. Oprócz przeprowadzania zabiegów odkażających wewnątrz chlewni konieczne jest zabezpieczenie stada przed chorobotwórczymi zarazkami z zewnątrz gospodarstwa. W tym celu należy stosować ciągłą dezynfekcję w postaci mat wykładanych przed wjazdem do gospodarstwa i przed budynkami inwentarskimi. Skuteczność działania mat zależy od stałego uzupełniania płynami dezynfekującymi. Hodowcy i producenci trzody chlewnej powinni pamiętać, że w warunkach intensywnego chowu, zwalczanie chorób u świń jest dużo trudniejsze niż zapobieganie ich występowaniu, dlatego warto podejmować wszelkie działania profilaktyczne, w tym także systematycznie wykonywać dezynfekcję z wykorzystaniem różnych metod i środków.

Stanisław Piątkowski
Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego