Bobik – roślina białkowa

Spośród uprawianych w kraju roślin strączkowych bobik wyróżnia się wysokim potencjałem plonowania i najwyższym plonem białka z hektara. Roślina ta jest także doskonałym przedplonem dla pszenicy ozimej. Nasiona bobiku zawierają 25-30% białka i dzięki wysokiej zawartości lizyny stanowią dobry komponent do mieszanek z innymi paszami gospodarskimi.

Wymagania klimatyczno-glebowe
Jako roślina klimatu morskiego, bobik ma duże wymagania wodne. Uprawa bobiku jest możliwa na terenie całego kraju z wyjątkiem rejonów podgórskich i niektórych północno-wschodnich. Jest wrażliwy na suszę – zwłaszcza w okresie kwitnienia i zawiązywania strąków.

Najwyższe plony uzyskuje się na glebach ciężkich, dobrze uwilgotnionych o odczynie obojętnym, klasy I-III. Jednak w warunkach wysokiej kultury i optymalnej wilgotności można go uprawiać także na glebach klasy IVa.

Stanowisko w zmianowaniu
Przedplonem mogą być różne rośliny, z wyjątkiem motylkowych. Najczęściej uprawia się go po zbożach, w 3-4 roku po oborniku. W zmianowaniu najlepiej go stosować jako „przerywnik” zbożowy, a więc między kolejnymi zbożami, poprawia bowiem strukturę i właściwości fitosanitarne gleby. Na glebach o małej zasobności w składniki pokarmowe można go uprawiać po okopowych na oborniku. W miarę możliwości należy unikać uprawy bobiku w sąsiedztwie pól, na których były i są uprawiane motylkowe wieloletnie, buraki nasienne lub przemysłowe.

Uprawa roli
Po zbiorze przedplonu należy wykonać zespół uprawek pożniwnych, zwracając uwagę na niszczenie chwastów. Jesienią należy wykonać orkę zimową i pozostawić glebę w ostrej skibie przez zimę.

Wiosenne zabiegi uprawowe mają zapewnić jak najszybsze przygotowanie pola do siewu. Z chwilą obeschnięcia wierzchołków skib, pole należy zawłókować, a bezpośrednio przed siewem uprawić kultywatorem na głębokość 10-12 cm i ponownie zabronować.

Nawożenie mineralne i wapnowanie
Bobik jest rośliną wskaźnikową i bardzo dobrze plonuje na glebach o wysokiej kulturze. Gleby o pH poniżej 5,5 trzeba koniecznie zwapnować najlepiej wapnem magnezowym w ilości do 4 t/ha. Im gleba jest cięższa i bardziej kwaśna, tym dawka wapna powinna być wyższa.

Podczas okresu wegetacyjnego bobik pobiera około 200-250 kg N, 200 kg K2O i 80-100 P2O5. Ustalając dawki nawozów bierzemy pod uwagę zasobność gleby w te składniki i wielkość spodziewanego plonu. Jesienią stosujemy nawożenie fosforowo-potasowe. Orientacyjne dawki fosforu pod bobik mieszczą się w granicach od 20 do 115 kg/ha, a potasu od 30 do 130 kg/ha w zależności od kompleksu glebowego. Po przedplonach obficie nawożonych azotem lub po przyoranym poplonie ścierniskowym w warunkach dobrego uwilgotnienia gleby, nawożenie tym składnikiem jest zbędne, ponieważ może spowodować wyleganie roślin. Natomiast na stanowiskach słabszych i po przedplonach gorszych dawka azotu w czystym składniku może dochodzić od 30 do 60 kg/ha. Nawożenie azotowe stosuje się w całości tuż przed siewem nasion.

Siew nasionBobik należy siać możliwie najwcześniej, jak tylko stan gleby na to pozwoli. Im wcześniej będą wysiane nasiona, tym roślina lepiej będzie ukorzeniona, lepiej zawiąże strąki i równomierniej dojrzeje. Młode rośliny dobrze znoszą krótkotrwałe przymrozki do – 9oC. Optymalne zagęszczenie roślin na glebach średnio zasobnych w składniki pokarmowe i dobrze uwilgotnionych winno wynosić 45-50 roślin/m2. Norma wysiewu nasion wynosi od 230 do 250 kg nasion na ha. Bobik najlepiej wysiewa się siewnikiem z redlicami talerzowymi lub specjalnymi do siewu głębokiego. Przy zastosowaniu redlic do siewu głębokiego można uprawę przedsiewną uprościć do kultywatorowania. Najwłaściwsza rozstawa rzędów – 20-30 cm. Głębokość umieszczenia nasion w glebie powinna wynosić 8-10 cm.

Przed siewem nasiona winny być zaprawione jedną z niżej wymienionych zapraw: Prelude Specjal 51 WS 200g/100 kg, Zaprawa nasienna T zawiesinowa – 200 g/100 kg, Zaprawa nasienna T – 200 g/100 kg, Zaprawa Funaben T- 200 g/100 kg, Sarfun T 65 DS 200 g /ha. Vitavax 200 FS 300 ml/100 kg.
Pielęgnacja zasiewów polega na częstym bronowaniu (co 5-7 dni) w okresie od początku siewu do wschodów oraz po wschodach i po rozwinięciu 1-2 liści do 10-12 cm wysokości roślin. Chwasty niszczymy po siewie, przedwschodowo herbicydami: Afalon 50 WP 1,5-2 kg/ha, Linurex 50 WP 1,5-2 kg/ha, Azogard 50 WP 2-3kg/ha, Gesagard 50 WP 2-3 kg. Przy masowych uszkodzeniach przez oprzędziki plantację bobiku należy opryskać insektycydami (Decis, Fastac, Karate i inne).

Zbiór nasion
Najkorzystniejszy jest zbiór kombajnem, który rozpoczyna się wówczas, gdy strąki są czarne, a nasiona twarde o zawartości około 22% wody. W tym czasie łodygi wielu roślin mogą być zielone. Jeśli pogoda nie sprzyja i dojrzewanie opóźnia się, bobik zbieramy, gdy ściemnieje 80% strąków, a wilgotność nasion będzie wynosiła około 30%. W celu przyspieszenia dojrzewania roślin, można zastosować preparat Harvade 25 F w dawce 1,5-2,0 l/ha w fazie, gdy strąki nabiorą wyglądu pergaminowego, a nasiona łatwo odpadają od strąków.

Piotr Mantycki
K-P ODR Minikowo