Koniec sezonu wegetacyjnego

Ania 23 listopada 202323 listopada 2023

Listopad kończy sezon wegetacyjny dla warzyw uprawianych w otwartym gruncie. Praktycznie rośliny już nie przyrastają, tylko oczekują na zbiory lub przetrwanie zimy w gruncie. Obecnie coraz więcej producentów warzyw zastanawia się, kiedy zbierać to co urosło do przechowalni. W ostatnich latach jesień i początek zimy to okresy dość ciepłe, co powodowało, że koszty przechowywania i pierwszego schłodzenia warzyw były duże. W bieżącym sezonie, kiedy koszty energii elektrycznej są bardzo wysokie, jest to dość duży dylemat.

W październiku pogoda była dość kapryśna i zmienna. Na początku miesiąca były jeszcze dość wysokie temperatury i susza, zwłaszcza na Kujawach. Po pierwszej dekadzie zrobiło się zdecydowanie chłodniej i wilgotno. Ze względu na wysokie temperatury we wrześniu i na początku października róże kalafiora i brokuła dojrzewały w jednym czasie, co miało wpływ na ilość skupionego towaru od rolników. Wielu producentów, którzy pamiętali skup w poprzednich latach nie sprzedało swoich zbiorów. Przez ostatnie 2–3 lata zbiory rozkładały się na 2–2,5 miesiąca, a firmy skupujące szukały towaru. W minionym sezonie były też problemy z żerowanie śmietki kapuścianej w różach, bakteriozami i alternarią na pąkach róż brokuła. Niestety producenci warzyw dla przetwórstwa praktycznie nie mają żadnego wsparcia ze strony zakładów przetwórczych. Brak dobrze wykształconych służb agro powoduje, że to producenci ponoszą straty w produkcji, a nie zakłady. Od wielu lat są dyskusje i szukanie sposobu na to, aby warzywa plonowały tak, jak to sobie ustalą przedstawiciele służby kontraktującej. Próby z nasadzeniami w odpowiednich terminach mają rację bytu wtedy, kiedy pogoda nie sprawi żadnego psikusa z temperaturami. Niewielu producentów w swoich gospodarstwach posiada możliwość schłodzenia i składowania wyciętych róż brokuła czy kalafiora w chłodniach. Mogłoby to zdecydowanie rozładować nałożenie się zbiorów z kilku nasadzeń. Nie wszyscy wiedzą lub też nie wszyscy wierzą w działanie produktów, które powodują opóźnienie starzenia się róż kalafiora czy brokuła. Producenci często przypominają sobie o produktach, kiedy jest już zbyt późno. Niestety tak jak w ochronie przed szkodnikami i chorobami trzeba działać zapobiegawczo, tak i starzenie się róż można zahamować na jakiś czas, ale trzeba preparat zastosować przed jego wystąpieniem.

Dużo problemów mieli również producenci, którzy zdecydowali się zasiać cebulę zimującą w gruncie. Zasiewy z okolicy 20–25 sierpnia zostały dość mocno zaatakowane przez wciornastka tytoniowca. Niewielu producentów się tego spodziewało. Jeżeli nie wykonano zabiegów ochrony roślin profilaktycznie, to zasiewy mogły zostać zniszczone. Wciornastki żerowały na cebuli przez cały wrzesień, ale również widoczne były na roślinach na początku października. Na wielu plantacjach na Kujawach ze względu na panującą suszę i wysokie temperatury wystąpiło stemphylium, oprócz tego rośliny zaczynały wypadać ze względu na to, że z suchej gleby nie mogły pobrać wapnia. Nawożenie saletrą wapniową w niewielkiej ilości i częste nawadnianie niewielkimi ilościami wody spowodowało zdecydowaną poprawę kondycji roślin cebuli zimującej w gruncie.

Wracając do wyprodukowanych warzyw trzeba przypomnieć, że w przypadku wszystkich warzyw korzeniowych należy zwrócić uwagę na temperaturę przechowywania. Otóż warzywa te przechowujemy zwykle w temperaturze powyżej 0^oC, ale nie przekraczając 1^oC na plusie. Wyjątkiem jest pietruszka korzeniowa, która może być przechowywana w temperaturze poniżej zera. Oczywiście spadki poniżej zera nie powinny być znaczne. Duże znaczenie ma również wilgotność w przechowalni, która powinna wynosić 98%. Nie trzeba dodawać, że do przechowalni najlepiej zbierać warzywa zdrowe, nie porażone przez choroby i szkodniki. Oczywiście trzeba również zwrócić uwagę na wahania temperatur tuż po zbiorach w komorach przechowalniczych. Zebrane płody powinny być dość szybko schłodzone. Z tego względu jednorazowo do komory możemy włożyć tyle towaru, ile możemy wychłodzić w dość krótkim czasie, najlepiej w ciągu doby. Kiedy komora będzie zapakowana maksymalnie i schładzanie będzie trwało kilka lub nawet kilkanaście dni, to bardzo szybko może rozwinąć się porażenie chorobami przechowalniczymi, takim jak zgnilizna twardzikowa. Może to spowodować duże straty w masie przechowywanego towaru. Jeżeli w gospodarstwie są możliwości wykopania partii towaru jednego dnia i przetrzymania go pod osłoniętą wiatą przez chłodną noc na dworze i włożenia rano już wstępnie wychłodzonego towaru do komory, to można zaoszczędzić trochę pracy agregatów.

W przypadku kapust głowiastych należy zbierać tylko główki zdrowe, bez widocznych objawów chorób i żerowania szkodników. Najczęściej pojawiającą się chorobą w przechowalniach jest szara pleśń. Tuż przed zbiorem można zabezpieczyć rośliny, opryskując je biologicznym preparatem powstrzymującym infekcje tego grzyba. Nazwa handlowa tego produktu to Polyversum. Aby zarodniki grzyba dobrze się trzymały, na naniesioną tkankę można do cieczy roboczej dodać produkt Protector. Tak zabezpieczone główki można ostrożnie wyciąć, włożyć do skrzyniopalet i umieścić w przechowalni. Warunki przechowywania kapust są takie same, jak warzyw korzeniowych, za wyjątkiem kapusty włoskiej, która tak jak pietruszka może być przechowywana w temperaturze ujemnej.

Niektóre warzywa, takie jak burak ćwikłowy, bardzo dobrze przechowują się, kiedy składuje się je w big bagach w pomieszczeniach, gdzie nie ma agregatów chłodniczych. W ostatnich latach, kiedy nie ma zbyt mroźnych zim, to warzywo udaje się przechować z powodzeniem nawet w pomieszczeniach niewyizolowanych styropianem. Trzeba jednak w pomieszczeniach, kiedy są już mrozy kontrolować dość często temperaturę, aby nie doprowadzić do zmrożenia towaru tuż przy ścianach pomieszczenia. Aby buraczki nie traciły turgoru trzeba w pomieszczeniu utrzymać dość wysoką wilgotność powietrza lub też worki na wierzchu przykryć agrowłókniną o gramaturze 50 g/m².

Tekst i fot. Piotr Borczyński, KPODR