Regulowanie owocowania jabłoni

Zmiany zachodzące w przebiegu warunków pogodowych powodują dużą zmienność jakościową i ilościową pozyskiwanych jabłek. Nie wpływa to na zmienność wymagań handlowców dotyczących owoców. Odbiorcy stają się coraz bardziej wymagający, co do zapewnienia jakości oferowanych jabłek, jak i regularności ich dostaw.

W ostatnich dwóch latach obserwujemy dużą zmienność w plonach jabłek. Wysokie plony jabłek w 2018 r. wpłynęły na mniejszą liczbę i jakość pąków kwiatowych w 2019 r.

W tym roku z uwagi na dużą ilość dobrze odżywionych pąków kwiatowych istnieje duże prawdopodobieństwo wysokiego plonowania.

Dążenie do uzyskiwania corocznych plonów wysokiej jakości jest racjonalnym podejściem sadowników do produkcji jabłek. Takie podejście daje gwarancję opłacalności prowadzonej produkcji. Jednym z warunków regularnego owocowania są właściwe proporcje wzrostu wegetatywnego do poziomu produkowanych owoców. Uprawiane w sadach odmiany można zaliczyć do dwóch podstawowych grup: owocujące corocznie i mające tendencje do przemiennego owocowania. Do pierwszej grupy można zaliczyć między innymi odmiany: ‘Gala’, ‘Szampion’, ‘Idared’ oraz ‘Golden Delicious’, które charakteryzują się corocznym obfitym kwitnieniem. Natomiast do drugiej grupy odmian należą: ‘Jonagold’, ‘Mutsu’, ‘Boscoop’, ‘Ligol’. Odmiany te mają tendencje do nadmiernego zawiązywania owoców. Utrzymywanie zbyt dużej ilości zawiązków wpływa na ograniczenie tworzenia się pąków kwiatowych, co wpływa na ograniczenie kwitnienia, a tym samym plonowania w roku następnym.

Istotny wpływ na wejście drzew w przemienność owocowania mają warunki pogodowe. Znaczne spadki temperatur w okresie zimowym i przymrozki w okresie wczesnowiosennym mogą ograniczyć kwitnienie i powodować przemienność w owocowaniu. W celu zapobiegania wystąpieniu przemienności producenci jabłek stosują zabiegi przerzedzania zawiązków, regulatory wzrostu, ale również ochronę i racjonalne nawożenie oraz cięcie drzew.

Cięcie drzew jest czynnością mogącą wpływać na poziom kwitnienia i plonowania. Przed rozpoczęciem tej czynności należy zapoznać się z oceną liczebności pąków kwiatowych.  W przypadku małej liczby pąków wykonujemy słabsze ciecie, które ograniczać się powinno do kilku gałęzi, najlepiej o charakterze wegetatywnym stanowiących konkurencję dla przewodnika. Cięcie szczegółowe powinno być ograniczone do cięcia sanitarnego. W celu utrzymania wzrostu w latach słabego plonowania warto posiłkować się stosowaniem regulatorów wzrostu, które ograniczą wzrost wegetatywny i wpłyną na zawiązywanie paków na rok następny. Natomiast w przypadku prognozy obfitego kwitnienia cięcie powinno być mocniejsze. Usuwać należy pędy i konary oszczędzone bw roku poprzednim, polecane jest cięcie „na klik” konarów dolnego i wyższych pięter oraz przewodnika.

Jeszcze niedawno zawiązki owocowe przerzedzano ręcznie. Jednak z uwagi na rosnące koszty siły roboczej i ograniczoną jej dostępność wielu sadowników decyduje się na wykonanie zabiegu przerzedzania chemicznego. Stosowane preparaty ograniczają koszty produkcji związane z przerzedzaniem ręcznym oraz korzystnie wpływają na liczbę pąków kwiatowych w kolejnym sezonie. W efekcie stosowania tego zabiegu można uzyskać bardziej wyrównane i lepiej wybarwione owoce, o wyższym sumarycznie plonie jabłek. Podejmując decyzję o zastosowaniu przerzedzania chemicznego trzeba wziąć pod uwagę wszystkie jego aspekty. Zabieg ten może być dość ryzykowny z uwagi na możliwe przymrozki wiosenne

i tak do końca nie można przewidzieć jego skutków. Najpierw należy wspomóc rośliny w łagodzeniu skutków przymrozkowych wpływając na wzmocnienie nieuszkodzonych kwiatów.

Na długość efektywnego zapylenia wpływają warunki, takie jak: temperatura, opady deszczu, wilgotność powietrza. W sprzyjających warunkach okres efektywnego zapylenia może trwać do 10 dni, natomiast w niekorzystnych (wysoka temperatura i niska wilgotność powietrza) tylko 5. Efektem połączenia deszczowej i chłodnej pogody ze zmniejszeniem aktywności owadów zapylających (w połączeniu z niedoborem owadów zapylających) jest słabe zawiązanie owoców.

W zależności od warunków kwitnienia (intensywności i warunków pogodowych) można rozpocząć zabiegi związane z przerzedzaniem po pełni kwitnienia. Można zastosować wtedy tiosiarczan amonu (ATS) i mocznik (w stężeniu 3–4% w dawce 1 000 l cieczy roboczej na ha).

Tiosiarczan amonu (ATS) uszkadza znamiona słupków, w rezultacie niszczone są jedynie kwiaty niezapylone. Tiosiarczan amonu zalecany jest szczególnie do wczesnego przerzedzania odmian ze skłonnością do przemiennego owocowania, takich jak np. ‘Ligol’ czy odmian drobnoowocowych. Zastosować go można również w innych odmianach. Wczesne przerzedzanie za pomocą ATS-u niesie więc za sobą ryzyko zbyt dużej utraty plonu w związku z możliwością wystąpienia przymrozków. Zaleta wczesnego przerzedzania to korzystny wpływ na rozwój zawiązków oraz na liczbę zawiązanych pąków kwiatowych na przyszły sezon. Warunki wymagane przy stosowaniu ATS-u to temperatura 15oC i suche pędy i liście. W innym przypadku może wystąpić zjawisko poparzenia. Na koniec kwitnienia i po kwitnieniu można zastosować amid kwasu 1-naftylooctowego (NAA). Preparat dobrze działa przy wilgotnej i ciepłej pogodzie. Do ostatniego zabiegu można wykorzystać preparaty, które można zastosować do określonej wielkości zawiązków owocowych. Sadownicy mogą wybrać jeden z preparatów na bazie benzyloadeniny (BA). BA jest zalecana do późnego stosowania do wielkości zawiązków 10–16 mm. W tym terminie jest już niewielkie ryzyko wystąpienia przymrozku oraz można już zweryfikować stopnień zawiązania owoców. Preparaty na bazie benzyloadeniny najskuteczniej działają w zakresie 18–24°C. Temperatura poniżej 16°C wyklucza ich stosowanie. Do przerzedzania można użyć preparat na bazie metamitronu (Brevis 150 SG). Substancja ta działa zakłócając proces fotosyntezy. Zawiązki słabsze zaczynają wówczas intensywnie opadać, dlatego metamitron jest polecany dla odmian trudnych do przerzedzania, jak np. ‘Gala’. Unikać należy stosowania metamitronu na młodych kwaterach oraz na odmianach skłonnych do „obsypywania się”. Substancja działa na zawiązki o średnicy 6–14 mm. Optymalna wielkość zawiązków w przypadku stosowania jednego zabiegu wynosi 8–12 mm. Brevis 150 SG możemy stosować nawet w temperaturze 12°C.

Program przerzedzania należy dobrać do odmiany, podkładki oraz intensywności kwitnienia i zawiązania owoców. Niezwykle istotne jest również doświadczenie sadownika. Często o skuteczności zabiegu decyduje temperatura, dlatego lepiej jest poczekać na odpowiednie warunki i wykonać go później (benzyloadenina), aniżeli wtedy, gdy pogoda wpłynie na to, że przerzedzanie nie wykaże dostatecznej skuteczności.

Tekst i fot. Małgorzata Kołacz
Kujawsko-Pomorski Ośrodek
Doradztwa Rolniczego