Przewódki

Przewódki to odmiany zbóż jarych (pszenicy, pszenżyta, a nawet żyta), które mogą być wysiewane w okresie późnojesiennym (od końca października do połowy listopada) lub w bardzo dogodnych warunkach – nawet zimą (koniec stycznia, luty). Odmiany te charakteryzują się dużą zimotrwałością, dzięki czemu są zdolne przetrwać okresy niskich temperatur.

Przewódki polecane są głównie jako pewna możliwość po późno schodzących z pola uprawach (kukurydza na ziarno, burak cukrowy, późne odmiany ziemniaka), gdy minął optymalny termin siewów ozimin, a jest jeszcze czas i warunki na to, by wysiać przewódki, które z reguły lepiej plonują niż gdyby były siane wiosną. Przewaga ta uwidacznia się szczególnie w przypadku suchej wiosny. Wówczas odmiany przewódkowe potrafią dobrze wykorzystać zapasy wody pochodzącej z opadów zimowych i obficiej się korzenią, co sprawia, że są mniej podatne na warunki suszowe w późniejszych okresach i lepiej wykorzystują składniki pokarmowe.

Na korzyść odmian przewódkowych przemawia również fakt, że dojrzewają one szybciej aniżeli te z siewów wiosennych. Umożliwia to szybsze przygotowanie stanowiska pod wcześniej siane oziminy, takie jak rzepak ozimy. W przypadku uprawy zbóż jarych, głównie pszenicy czy pszenżyta, nie zawsze jest to możliwe.

Nie należy przyspieszać siewów przewódek, gdyż spowoduje to nadmierny rozwój roślin przed zimą, co zwiększy ich podatność na wymarzanie. Zasadniczym problemem w uprawie odmian przewódkowych jest ich przezimowanie w ostrych warunkach zimowych (bardzo niskie temperatury, brak okrywy śnieżnej, silne wiatry).

Opinie na temat normy wysiewu są różne. Jedni twierdzą, że trzeba zwiększyć ją o 10–15%, a inni, że nawet do 30% danego gatunku w stosunku do siewu wiosennego.

W kraju nie ma odmian zarejestrowanych jako przewódkowe, ale spośród odmian pszenicy jarej do uprawy jako formy przewódkowe hodowcy zalecają m.in. Cytrę, Koksę, Nawrę, Tybalt, a wśród odmian pszenżyta: Kargo, Matejko, Mieszko, Migo, Milewo, Milkaro. Jako przewódkę można też uprawiać jedyną w krajowym rejestrze odmianę żyta jarego – Bojko.

Z opublikowanych wyników doświadczeń z przewódkami wysiewanymi w dwóch terminach (późnojesiennym i wiosennym) wynika, że wszystkie odmiany pozytywnie reagowały na jesienny termin siewu: plon ziarna był wyższy o 10–30 dt/ha, zaś masa 1 000 ziaren większa o 2–2,5 g.

Dla zobrazowania różnic między siewem jesiennym a wiosennym zamieszczono zdjęcia pszenżyta jarego odmiany Matejko.

Arkadiusz Krysztofiak
Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego 
Fot. M. Rząsa