Szkodniki magazynowe

Długotrwałe przechowywanie ziarna zbóż w gospodarstwie jest bardzo popularne. W związku z tym należy zapewnić odpowiednie warunki w magazynach oraz regularnie sprawdzać czy nie ma szkodników.

Z boże złożone w magazynie lub silosie narażone jest na atak wielu szkodników (wołki, trojszyki, kapturniki zbożowce, mkliki, rozkruszki), które zjadają ziarniaki, zanieczyszczają je odchodami, wydzielinami, wylinkami i martwymi osobnikami, zakażają grzybami i bakteriami gnilnymi, powodują zawilgocenie i zagrzewanie się ziarna.

Skuteczność zwalczania szkodników magazynowych zależy od przestrzegania kilku zasad. Przede wszystkim, magazynowane zboże należy utrzymywać w stanie suchym i odpowiednio przewietrzać. Wietrzenie najlepiej wykonywać w dni pogodne i suche, wywołując przeciągi. W chłodne dni trzeba wietrzyć krótko, aby temperatura w magazynie pozostała wyższa niż na zewnątrz. Jeżeli na zewnątrz jest cieplej niż w magazynie, należy wietrzyć przy niskiej wilgotności powietrza.

Optymalna wilgotność przechowywanego ziarna powinna wynosić poniżej 12%, maksymalna 13,5%. Czasami trudno utrzymać te parametry, należy więc często sprawdzać przechowywane zbiory oraz produkty pochodzące z przemiału, czy nie znajdują się w nich szkodniki. Ważne jest wykrycie nawet pojedynczych osobników, w celu przeprowadzenia dezynsekcji i zatrzymania ich rozmnażania się.

Monitoring jest najważniejszym elementem systemu zwalczania szkodników magazynowych. Jeżeli podczas inspekcji pomieszczeń zostaną znalezione owady dorosłe lub ich stadia rozwojowe, koniecznie należy oznaczyć ich gatunek. Ważne jest również wykrycie dróg przedostawania się szkodników do budynku lub produktu (np. wybite szyby w oknach, nieszczelne drzwi, szczeliny w ścianach). Na podstawie zebranych informacji można zaplanować odpowiednie zabiegi.

W dużych magazynach należy pobierać próbki nowych partii ziarna w celu sprawdzenia, czy są wolne od szkodników. Istotne jest również regularne odczytywanie temperatury ziarna w magazynie (1–2 razy w tygodniu). Pomiaru dokonuje się za pomocą termometrów umieszczonych w plastikowej rurce wciśniętej w ziarno. Wysoka temperatura (zazwyczaj powyżej 30°C) wskazuje, że w tym miejscu występuje znaczna aktywność szkodników, prawdopodobnie rozkruszków.

Obecnie dość popularne są pułapki feromonowe, bardzo przydatne do wykrywania obecności np. mklika mącznego lub omacnicy spichrzanki. Osobniki dorosłe tych owadów żyją krótko (1–2 tygodni), więc samica dla złożenia jaj musi jak najszybciej zwabić samca, przyciągając go nawet z dużych odległości za pomocą feromonów płciowych. Dorosłe osobniki innych szkodników (np. wołki, trojszyki) żyją dłużej. Po znalezieniu pokarmu w postaci zboża, przyciągają inne owady za pomocą feromonów tzw. agregacyjnych. W ten sposób tworzy się skupisko szkodników obu płci, które dopiero po „posiłku” łączą się w pary i rozmnażają.  W sklepach dostępne są pułapki różnego rodzaju, zwabiające określone grupy szkodników. Dlatego też wstępna ocena gatunku szkodnika pozwala zastosować odpowiednią pułapkę.

Jeśli w przechowywanym ziarnie stwierdzi się obecność szkodników, należy podjąć decyzję o przemieszczeniu ziarna w inne miejsce, a podczas tej czynności zastosować Actellic 500 EC za pomocą rozpylacza drobnokroplistego. Preparat ten działa owadobójczo w temperaturze powyżej 5°C. Zalecana dawka wynosi 8–12 ml insektycydu w 1 litrze wody na tonę ziarna. Karencja wynosi 7 dni.

Inna metoda chemicznego zwalczania szkodników magazynowych polega na zagazowaniu (fumigacji) składu zboża. Stosowane są w tym przypadku środki ochrony roślin, z których wydziela się fosforowodór. Jest to związek lotny, dobrze wnikający w różne produkty na głębokość do 15 m. Wydzielany przez pigułki fosforowodór niszczy jaja, larwy, poczwarki i osobniki dorosłe wszystkich szkodników magazynowych, zabija też szczury i myszy. Jego działanie polega na paraliżowaniu zwalczanego szkodnika. Fumigację przeprowadzają przeszkolone ekipy. Okres karencji wynosi od 7 do 21 dni. Na wstęp do obiektu po przeprowadzeniu zabiegu zezwalają upoważnione służby, po określeniu stężenia fosforowodoru w powietrzu.

Producenci zbóż przechowujący ziarno w magazynach powinni mieć świadomość olbrzymiej szkodliwości szkodników magazynowych zarówno ze względu na ubytek zbiorów, jak i pogorszenie ich zdrowotności.

Mariola Górecka
KPODR Minikowo