Wapno defekacyjne – cenny nawóz

Kampania cukrownicza daje szansę skorzystania z bardzo cennego, lecz sezonowego nawozu, jakim jest wapno defekacyjne. Nawóz ten jest wykorzystywany najczęściej przez plantatorów buraka cukrowego, głównie w celu stabilizacji pH gleby.

Wapno defekacyjne to produkt uboczny w procesie ekstrakcji cukru. Powstaje po odwodnieniu mleka wapiennego wykorzystywanego w procesie produkcji cukru z buraka cukrowego. Jest więc odpadem – lecz bardzo cennym z punktu wykorzystania rolniczego. Zawiera w swoim składzie substancję organiczną (12–15%), wapń w formie węglanowej (30% w przeliczeniu na CaO), fosfor i magnez (po 1% P₂O₅ i MgO), azot (ok. 0,5% N), poza tym potas, sód, siarkę i mikroelementy (mangan, żelazo, bor, cynk i miedź). Nie są to wprawdzie duże zawartości, lecz w przeliczeniu na zalecaną dawkę nawozu 5–10 t/ha, wnosi się do gleby znaczące ilości tych składników: 1,5–3 t CaO, 50–100 kg P₂O₅ i MgO, 25–50 kg N, 5–10 kg K₂O oraz od kilkunastu do kilkuset gramów podanych mikroelementów, najwięcej Mn i Fe. 

Pryzma z wapnem defekacyjnym

Prosto z produkcji wapno defekacyjne najczęściej dostarczane jest plantatorom powrotnym transportem spedycyjnym we wskazane miejsce. Jeśli chcemy zastosować wapno od razu na polu, to powinniśmy przestrzegać ogólnie obowiązujących zasad wapnowania. Jego stosowania nie wolno łączyć z nawożeniem nawozami naturalnymi (obornik, gnojówka i gnojowica). Następują wtedy straty azotu, który ulatnia się z nawozu naturalnego w formie amoniaku. Podobnie jest w przypadku nawozów mineralnych zawierających azot w formie amonowej (N-NH₄). Nie powinno się także wapnowania łączyć ze stosowaniem nawozów fosforowych, bo łatwo może dochodzić do uwstecznienia fosforu, czyli przechodzenia w formy niedostępne dla roślin. Przerwa pomiędzy stosowaniem takich nawozów a wapnowaniem powinna wynosić co najmniej miesiąc. Wapno defekacyjne można stosować na wszystkie typy gleb i pod wszystkie rośliny. Ze względu na obróbkę termiczną nie ma obawy zawleczenia na pole mątwika burakowego czy chwościka buraka.  

Gdy jednak zdecydujemy się na aplikację nawozu w terminie pożniwnym następnego roku, to po odebraniu go z cukrowni wskazanym jest jego staranne złożenie, najlepiej na utwardzonym i nieprzepuszczalnym podłożu oraz zabezpieczenie przed opadami deszczu i śniegu. Tak zabezpieczone wapno nie zbryli się zbytnio, co ułatwi z pewnością jego lepszy wysiew, a także nie utraci cennych składników pokarmowych poprzez wymywanie.

Rozsiewacz do nawozów wapniowych

Wapno defekacyjne, ze względu na drobnoziarnistą strukturę, jest łatwe w aplikowaniu, tak więc poza specjalistycznymi do jego wysiewu rozsiewaczami do nawozów wapniowych, można rozsiać je także rozrzutnikiem obornika lub nawet rozsiewaczem do nawozów.

Dawki nawozu zależą od potrzeb wapnowania, które są zróżnicowane w zależności od kategorii agronomicznej gleby (tabela). Ze względu na formę węglanową wapnia (CaCO3) wapno to działa co prawda wolniej, ale nie niesie ryzyka szkodliwego przewapnowania, co jest możliwe przy energiczniej działającej formie tlenkowej (CaO). 

Tabela. Dawki wapna defekacyjnego (30% CaO) – t/ha

Kategoria agronomiczna gleby	potrzeby wapnowania
	konieczne	potrzebne	wskazane	ograniczone
Bardzo lekka	10,0	6,7	3,3	–
Lekka	11,7	8,3	5,0	–
Średnia	15,0	10,0	5,7	3,3
Ciężka	20,0	10,0	6,7	3,3

Tekst i fot. Arkadiusz Kaźmierczak, KPODR