Gołębie mięsne
Gołębie towarzyszą człowiekowi od zawsze, zamieszkują wszystkie kontynenty oprócz Antarktydy oraz są symbolem pokoju między narodami. Był to jeden z pierwszych udomowionych ptaków. Egipcjanie czy Persowie już w czasach starożytnych wykorzystywali go do przesyłania wiadomości. W Grecji wykorzystywano je jako posłańców przekazujących informacje o zwycięzcach Igrzysk Olimpijskich. Gołębie powszechnie wykorzystywano w czasie I wojny światowej. Na wprost wejścia do twierdzy Boyen (woj. warmińsko-mazurskie) znajduje się budynek stacji gołębi pocztowych. W czasie I wojny światowej przesyłki pocztowe z Giżycka docierały do Królewca, Szczecina i Wrocławia. Podczas II wojny światowej zniszczona została populacja polskiej hodowli gołębi pocztowych, Niemcy zarekwirowali wszystkie gołębie.
Obecnie istnieją trzy typy użytkowe gołębi: sportowe/lotne (wcześniej wspomniane), ozdobne oraz w typie mięsnym. W dawnych czasach był to produkt uważany za przysmak wśród mięs. Jako ciekawostkę dodam, że tuszka gołębia rasy Ryś Polski z okolic Proszkowic (woj. małopolskie) została wpisana na listę produktów tradycyjnych, cyt. Pierwsze informacje potwierdzające pochodzenie Rysia Polskiego pochodzą z końca XIX w. „Gołąb Ryś. Die Luchs-Taube. The polisach Lynx pigeon. Ojczyzną jego całe dawno województwo krakowskie. Jest on gołębiem domowym/strzechowym po wsiach hodowanym. Mięso z gołębia jest wyjątkowo delikatne w smaku i nietłuste. W Europie chów gołębi na mięso prowadzi Francja, Dania, Węgry i Niemcy. Na świecie głównymi producentami są Stany Zjednoczone, Kanada i Chiny.
W Polsce chów gołębi na mięso może być szansą dla mniejszych gospodarstw na dodatkowy dochód. Ubój gołębi następuje średnio wieku 28-30 dni, ich waga ciała wynosi 0,5-0,7 kg, ich dalszy odchów jest nieekonomiczny, gdyż przyrost masy ciała znacznie maleje. Rasy mięsne mają ograniczoną dzielność lotową w porównaniu do innych ras do tego przeznaczonych. Mięsne rasy gołębi charakteryzują się dużą płodnością, łagodnym usposobieniem i rzecz jasna wysoką wartością rzeźna. Do takich ras możemy zaliczyć wyżej wymienionego rysia polskiego. Jak podaje literatura od jednej pary można w ciągu roku uzyskać 10-12 szt. potomstwa. Zużycie paszy ok. 2,4 kg/kg przyrostu masy ciała. W wieku 4 tyg. masa ciała młodych wynosi ok. 0,65 kg. Kolejną rasą mięsną są Kingi, pochodzące z USA. Jest to masywny gołąb, o mocnej wysuniętej do przodu piersi. Para odchowuje od wiosny do późnej jesieni również do 12 szt. młodych. Trzecia rasa mięsna to Gołębie Teksańskie zwane również Teksanerami. Jest to rasa autoseksingowa, po kolorze dzioba można rozpoznać płeć. Dziób samców ma kolor cielisty i są pokryte krótkich puchem, natomiast u samiczek puch jest dłuższy i zółty, a na dziobie można zauważyć brunatną plamkę. Jest to wyjątkowo nieśna i płodna rasa w ciągu roku para gołębi jest w stanie odchować do 22 piskląt. Do ras mięsnych należą również takie gołębie jak czeski Strasser, Wrocławski mięsny, francuski Mondian i Karno czy też indyjski Lahore.
Prawie każde pomieszczenie może zostać dostosowane na potrzeby stworzenia gołębnika. Przede wszystkim muszą być one suche, czyste i przestronne. Pawilony stworzone od nowa powinny mieć lekką drewnianą konstrukcję z oknami z izolacją chroniącą przed utratą ciepła. Temperatura w gołębniku nie powinna spadać poniżej 10oC. Zabezpieczone muszą być przede wszystkim przed drapieżnikami, gryzoniami etc. Okna powinny zajmować co najmniej od 1/6 do 1/8 powierzchni podłogi, dzięki temu zapewnimy wystarczające oświetlenie dla zwierząt. W jednym gołębiku nie powinno być więcej jak 20 par gołębi ze względu na zachowanie ich odpowiedniego dobrostanu. Przelicza się, że na jednym metrze kwadratowym podłogi można utrzymywać nie więcej niż 3 pary gołębi dorosłych. Dwa razy w ciągu roku wskazane jest czyszczenie oraz dezynfekcja gołębnika (wiosną i jesienią). Wentylacja w gołębniku nie powinna powodować przeciągów. Podstawą w wyposażeniu gołębnika to segmenty gniazdowe tzw. cele. Cela powinna być skonstruowana tak aby można było ją podzielić na pół. Ponieważ w czasie odchowywania młodych, para ponownie się parzy, należy więc stworzyć im warunki na złożenie jaj w kolejnym gnieździe. Sugerowane wymiary dla jednego segmentu 60 cm długości, 40 cm głębokości i wysokość 30 cm. Po przedzieleniu otrzymujemy wymiary celi po 30 cm x 40 cm x 30 cm. Cele najlepiej posypać trocinami w środku. Dodatkowo w gołębniku powinna znajdować się pocięta słoma, która służy ptakom do tworzenia gniazda. Dojrzałość płciową osiągają w wieku 6/7 miesięcy, dobierają się w pary i zaczynają budować gniazdo. Po zapłodnieniu w ciągu 10/14 dni znoszone jest pierwsze jajo, po ok 48 h drugie. Wysiadywanie jaj może trwać w zależności od panujących warunków od 16-20 dni. Jaja na zmianę są wysiadywane przez samca i samicę. W dwójkę również zajmują się potomstwem. Przez pierwsze pięć dni pisklęta karmione są przez rodziców wyłącznie mleczkiem, które produkowane jest w wolu. Stąd wzięła się właśnie nazwa ptasiego mleczka, która jest substancją przypominającą składem mleko zawierające głównie białko i tłuszcz. Po upływie dwóch/trzech tygodni po wylęgu piskląt, samica ponownie zostaje zapłodniona. W czasie gdy samica składa kolejne jaja w celi obok, samiec karmi młode rozmiękczonym pokarmem.
Gołębie karmimy kukurydzą, pszenicą, jęczmieniem, owsem. Dobrym uzupełnieniem diety jest dodatek prosa, sorga czy gryki. W okresie lęgów i wzrostu młodych jest największe zapotrzebowanie na białko, zwiększamy wtedy udział bobiku, grochu, łubinu, peluszki. Do mieszanek dodawane są też nasiona słonecznika, konopie czy płatki owsiane. Jako uzupełnienie diety stosuje się również szpinak, tartą marchew, podkiełkowane ziarna zbóż, pietruszkę, seler, buraki. W przypadku ras mięsnych gołębi spożycie dzienne paszy wynosi do 80/100 g na dzień natomiast okresie wychowu młodych do 140/160 g paszy. W poidełkach musi się znajdować czysta woda, która jest stale dostępna.
Tab. 1. Zalecana zawartość składników pokarmowych (%) w paszy powietrznie suchej dla gołębi domowych [Rutkowski, 2005]
Niegdyś w Polsce chów gołębi z przeznaczeniem na mięso był popularny jak i mięso chętnie spożywane. Obecnie ta tradycja zanikła. Mimo tego mięso z gołębi można znaleźć w jednym z popularnych większych dyskontów w Polsce. Jest do alternatywa dla popularnego mięsa drobiowego. Możliwe, że kiedyś tradycja jego spożywania powróci do łask przy zainteresowaniu restauracji i konsumentów tym delikatesowym produktem. Jest to dobra alternatywa dla rolników, którzy dysponują budynkami inwentarskimi, nadającymi się na przekształcenie na gołębniki oraz dla takich, którzy posiadają niewielki areał ziemi do dyspozycji.
Anna Mońko-Łanucha, KPODR w Minikowie
Literatura:
Hodowla i użytkowanie drobiu pod redakcją Jana Jankowskiego [2012]
