Bydło Simental

Początki rasy sięgają III–V wieku, za kolebkę simetala uznaje się dolinę rzeki Simmen, w kantonie Bern w Szwajcarii. Należy ona do najstarszych ras hodowanych w Europie. Obecnie po holsztyno-fryzach jest najpopularniejszą i najliczniejszą rasą na świecie, a jej populacja szacowana jest na około 43 mln sztuk ze stałą tendencją wzrostową. 

Obecność simentali na wszystkich kontynentach potwierdza ich duże zdolności adaptacyjne i wysoką produkcyjność w tak ekstremalnym klimacie i warunkach, jakie panują w wysokich Alpach czy na kontynencie afrykańskim. Pierwotnie simentalery były bydłem roboczym, dlatego charakteryzuje je masywna budowa (o mocnym kośćcu i dobrze rozbudowanej muskulaturze), następnie rasę tę formowano w kierunku mlecznym. W Niemczech i Austrii bydło simentalskie jest nazywane fleckviech, a we Francji pie rouge. Rasa pie rouge dzieli się na trzy niezależne księgi stadne: abondance, montbeliard i pie rouge de l’est. Już w XV wieku dokumentowane są przypadku eksportu sztuk rasy simental do różnych krajów. Największy eksport bydła ze Szwajcarii zaistniał w XIX wieku. W tym czasie bydło to trafiło do Polski, szczególnie w rejonach południowo-wschodnich (na tzw. kresach wschodnich). Spotykało się je również w Wielkopolsce, na Kujawach oraz Lubelszczyźnie. Już w końcu XIX wieku na ogólną ilość 43 obór zarodowych, aż 28 stanowiły obory z bydłem simentalskim. Po II wojnie światowej, w latach 1955–1960, w celu poprawy użytkowości mlecznej sprowadzono ze Szwajcarii, Rumunii, NRD, Węgier i RFN – 30 buhajów oraz 718 jałowic. Później, w celu poprawy mleczności, wielokrotnie jeszcze sprowadzano nasienie buhajów. Na polską populację bydła simentalskiego składa się około 100 000 tych krów, z czego 35 000 sztuk jest czystorasowych, co stanowi około 1,5% pogłowia wszystkich krów dziś utrzymywanych w naszym kraju. Zainteresowanie hodowlą bydła simentalskiego ciągle wzrasta, co uwidacznia się stale rosnącą liczbą krów objętych kontrolą użytkowości (5 966 szt.) i rejestracją nowych stad na terenie całego kraju.

Simental to bydło posiadające rogi, chociaż w USA udało się wyselekcjonować linie bezrożne. Jest to duże bydło, które może być utrzymywane w dwóch celach: pozyskiwania mleka oraz mięsa. Krowy mają od 135 do 150 cm w kłębie i ważą od 700 do 900 kg. Buhaje mają od 150 do 160 cm

w kłębie i ważą do 1 300 kg. Umaszczenie tułowia najczęściej łaciate. Na białym tle rozmieszczone są duże łaty w kolorze od beżowego po czerwony. Rzadziej tułów jest umaszczony jednolicie, a zawsze białe: głowa, podbrzusze i dolne odcinki kończyn oraz kiść ogonowa. Bydło tej rasy znane jest ze spokojnego charakteru, dużej mleczności oraz umięśnionego ciała. Do tego dochodzi mocna budowa i masywne kości. Dojrzałość płciowa jest osiągana dosyć wcześnie jak na tak dużą rasę, cielęta przy matkach szybko przyrastają ze względu na dużą mleczność matek. Dobrze zarządzane stada mleczne tej rasy osiągają wydajność przekraczającą 7 000 kg mleka w laktacji. Masa cieląt przy wycieleniu potrafi być znaczna, co może powodować problemy przy części porodów. Długowieczność, dobra płodność i odporność sprawia, że bydło rasy Simental jest bardzo popularne. Łagodny i spokojny charakter oraz szereg innych zalet dobrego macierzyństwa i opieki nad potomstwem sprawia, że simentale wykorzystywane są jako krowy mamki w stadach mięsnych. W opasie intensywnym, buhajki simentalskie w wieku jednego roku osiągają wagę żywą 450 kg, zaś średnie przyrosty dzienne nierzadko przekraczają 1 200–1 300 g (przeciętnie 900 g). Z kolei wybrakowane krowy stanowią wartościowy materiał rzeźny.

Bydło to jest doskonale przystosowane do wypasu pastwiskowego na pochyłych stokach i zboczach. Ma silne i dobrze spoinowane nogi, a racice twarde i odporne na ścieranie. Krowy nawet starsze chętnie się przemieszczają i pobierają duże ilości zielonki z pastwisk. Przy okresowym niedoborze pasz zwierzęta chętnie jedzą słomę i ograniczają produkcję zachowując zdrowotność i płodność. Natomiast, gdy nastąpi poprawa żywienia krowy szybko regenerują siły i zwiększają wydajność mleka, a opasy nadrabiają przyrosty masy ciała. Hodowcy rasy simentalskiej od krów oczekują zadowalającej produkcji mleka wysokiej jakości, a od potomstwa wysokich przyrostów i produkcji wołowiny kulinarnej o dobrych standardach jakościowych. Cielęta łatwo się sprzedaje, gdyż są poszukiwane przez kupców zagranicznych i krajowych. Dlatego też bydło tej rasy doskonalone jest w typie: mleczno-mięsnym, mlecznym z zachowaniem cech mięsnych, jak również mięsnym – simental mięsny.

Mięso simentali charakteryzuje się delikatnością i umiarkowaną marmurkowatością. Wydajność rzeźna przekracza 60%, mięso jest delikatne, dobrej jakości, lekko przerośnięte tłuszczem. Umiarkowana marmurkowatość mięsa, równomiernie rozmieszczona, jest cechą jakościowo pożądaną, pozytywnie wpływającą na walory kulinarne mięsa.

Jednym z gospodarstw utrzymujących bydło rasy simental jest gospodarstwo państwa Kosmalskich położone na terenie gminy Topólka. Pan Jacek wraz z żoną Joanną swoją przygodę z bydłem mięsnym rozpoczęli w 2008 roku, decydując się na rasę simental. Z roku na rok stopniowo powiększano stado zostawiając cały żeński materiał w swoim gospodarstwie. Obecnie stado podstawowe liczy około 20 szt. krów matek. Całe stado to ponad 50 szt. bydła. Rolnik gospodaruje na 25 hektarach, w całości są to grunty własne. Produkcja roślinna to: kukurydza, zboża, buraki cukrowe, lucerna oraz łąki. W gospodarstwie przeprowadzana jest inseminacja, więc rolnik ma pełną wiedzę na temat, kiedy wystąpi wycielenie. Jałówki hodowlane zacielane są po raz pierwszy w wieku 20–24 miesięcy. Od 1 marca rozpoczyna się okres wycieleń. W okresie zimowym podstawą wyżywienia krów mamek są sianokiszonki oraz kiszonka z kukurydzy stanowiące ok. 75% objętości całej diety, słoma, siano oraz pasze treściwe z dodatkami witaminowo-mineralnymi. Opasy sprzedawane są w wieku 20–22 miesięcy i wadze ponad 700 kg, w większości do Zakładu Mięsnego „Sokołów” Oddział w Kole.

Państwo Kosmalscy nie żałują swojego wyboru. Jest to rasa spokojna, bydło simental dobrze wykorzystuje paszę i łatwo przystosowuje się do różnych warunków klimatycznych i bytowych. Mimo iż w charakterystyce rasy do jej cech zalicza się problemy z płodnością i trudności z wycieleniami, to przy odpowiednim żywieniu przedporodowym w gospodarstwie państwa Kosmalskich tych problemów nie ma. Krowy cielą się same, z wyjątkiem pojedynczych przypadków nieprawidłowego ułożenia cielęcia podczas porodu. Opłacalność produkcji uzależniona jest od bazy paszowej, jaką dysponuje gospodarstwo. Do dodatkowych korzyści należy także zaliczyć fakt produkcji przez zwierzęta cennego nawozu organicznego. Stado mięsne stanowi dobry sposób na poprawę wykorzystania i pielęgnację ziemi.

Tekst i fot. Bartłomiej Lubiński,
Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego