Ubiegły rok był rokiem sprzyjającym występowaniu mszyc. Wielu producentów informowało o problemach w zwalczaniu ich w uprawach jabłoni. Korzystny przebieg pogody jesienią i stosunkowo łagodna zima umożliwiła dobre warunki do zimowania tych szkodników. Dlatego należy szczególną uwagę zwracać w czasie lustracji wczesnowiosennych na wylęgłe i żerujące mszyce.

W zależności od odmiany i położenia plantacji jabłonie są w fazie pękających paków, wczesnego mysiego ucha i mysiego ucha. Po lustracji może się okazać, że żerujące mszyce stanowią już poważne zagrożenie. Mszyca jabłoniowa i jabłoniowo-babkowa żeruje po wylęgnięciu się z jaj na rozwijających się pąkach, natomiast bawełnica korówka na pędach (w wielu przypadkach nie zeszła na zimowanie w okolice szyjki korzeniowej czy też korzeni).

Szkodliwość mszyc w jabłoniach jest znacząca. Skutkiem masowego żerowania mszyc jest deformacja pędów i liści. Ogładzanie roślin z substancji pokarmowych może prowadzić przy licznym wystąpieniu do zahamowania wzrostu, co jest szczególnie istotne na młodych plantacjach. Bardzo istotnym skutkiem żerowania mszyc jest możliwość przenoszenia chorób wirusowych.

Lustracja plantacji powinna ustalić nasilenie żerowania mszyc w danym sezonie wegetacyjnym: liczby jaj, które przezimowały, przebieg warunków atmosferycznych. W czasie lustracji powinniśmy określić również występowanie w sadzie organizmów pożytecznych. Do tej grupy zaliczyć możemy: skorki, złotooki, chrząszcze (biedronki), drapieżne muchówki, błonkówki mszycarzowate oraz wiele gatunków pająków.

Jednym z gatunków mszyc występujących na jabłoni jest mszyca jabłoniowa (Aphis pomi). Jest gatunkiem jednodomnym. Od wczesnej wiosny do późnej jesieni zasiedla przede wszystkim jednoroczne przyrosty. Zimują jaja na pędach. Mszyce żerują na młodych pędach i liściach. Efektem żerowania tej mszycy są skręcone brzegi liści, wygięte pędy, co może prowadzić do zahamowania ich wzrostu, a w skrajnych przypadkach do ich obumierania. W roku występuje od 10 do 16 pokoleń tego szkodnika. Bardzo groźnym szkodnikiem plantacji owocujących jest mszyca jabłoniowo-babkowa (Dysaphis plantaginea). Najczęściej zasiedla dolną stronę liści rozetowych w środku korony. Żerując na liściach powoduje ich skręcanie, żółknięcie i zasychanie. Natomiast żerowanie na rozwijających się zawiązkach owocowych może prowadzić do ich deformacji i zaburzeń w rozwoju. W wyniku tego zawiązki owocowe nie rozwijają się i pozostają guzikowate do późnej jesieni. Mszyca zimuje w postaci jaj,w pobliżu pąków lub w spękaniach i zagłębieniach kory na grubszych gałęziach. Mszyca rozwija do 8 pokoleń w sezonie. Drugim żywicielem mszycy jabłoniowo-babkowej jest babka lancetowata jednak w ostatnich latach obserwuje się obecność mszyc na jabłoni przez cały sezon.

Z roku na rok coraz większym zagrożeniem dla upraw jabłoni staje się bawełnica korówka (Eriosoma lanigerum). Zasiedla głównie miejsca uszkodzone cięciem i ranami powodowanymi przez choroby i szkodniki. Głównie są to pnie, gałęzie i pędy starszych drzew, ale również na jednorocznych pędach i odrostach.Żerując wydziela substancje hormonalne powodujące guzy i zrakowacenia. Te uszkodzenia są wrotami dla wielu chorób i szkodników kory i drewna. Mszyce pokryte są delikatną białą substancją, przypominającą watę. Porażone przez bawełnicę korówkę drzewa są osłabione, gorzej przyrastają i plonują, są bardziej wrażliwe na przemarzanie. Larwy zimują w spękaniach kory, na szyjce korzeniowej i korzeniach. W sezonie rozwija się do 10 pokoleń bawełnicy korówki. Ciepłe zimy umożliwiają przezimowanie mszyc na pędach w koronie. Występowanie bawełnicy korówki ogranicza wysoka temperatura w okresie wegetacyjnym i niska temperatura w bezśnieżne zimy. Kolejną mszycą o mniejszym znaczeniu gospodarczym jest mszyca jabłoniowo-zbożowa (Rhopalosiphum insertum). Występuje powszechnie na jabłoniach. Z reguły nie wyrządza znaczących szkód gospodarczych.Zimują jaja, z których na przełomie marca i kwietnia wylęgają się larwy. Żerują pod łuskami rozwijających się pąków. Później przenoszą się na szypułki kwiatowe, liście i młode pędy. Już w kwietniu pojawiają się w populacji osobniki uskrzydlone, które migrują na wtórnego żywiciela, jakim są różne gatunki traw. Jesienią wracają na jabłoń, gdzie składają zimujące jaja.

Podstawą podejmowania działań związanych z ochroną jest lustracja. Po zimowych lustracjach posiadamy wiedzę dotyczącą liczebności zimowych jaj mszyc. Liczba jaj decyduje o wielkości populacji wyjściowej w nadchodzącym sezonie. Pierwsze wylęgające się larwy mszyc można spotkać już w okresie nabrzmiewania pąków.

W sezonie wegetacyjnym lustracje na obecność i liczebność mszyc należy przeprowadzać najlepiej co 10-14 dni. Wczesną wiosną progiem zagrożenia jest 5% zasiedlonych przez mszyce pąków, a w przypadku mszycy jabłoniowo-zbożowej zwalczanie jest konieczne, gdy zasiedlonych jest ponad 50 % pąków. Koniec kwitnienia jest okresem kiedy szczególną uwagę należy zwrócić na obecność mszycy jabłoniowo-babkowej. Należy przejrzeć 50 wybranych drzew na kwaterze o powierzchni około 5 ha. Po stwierdzeniu jednej kolonii należy przeprowadzić zabieg zwalczający. Mszycę jabłoniową należy obserwować do końca sezonu, przeglądając po 3 długopędy z 50 wybranych drzew. Próg zagrożenia będzie przekroczony jeżeli 10% długopędów będzie zasiedlonych przez mszyce.Obecność występowania bawełnicy korówki określamy około dwa tygodnie po kwitnieniu, a następnie regularnie co tydzień.Progiem zagrożenia są dwa drzewa zasiedlone na 50 wytypowanych.

Zwalczanie przeprowadzamy zwracając uwagę na występujące organizmy pożyteczne.

Gdy utrzymują one populację szkodnika poniżej progu zagrożenia, należy wstrzymać się z zabiegiem lub stosować preparaty selektywne lub częściowo selektywne, np. Pirimor 500 WG. W okresie wylęgania się mszyc zaleca się stosować preparaty wspomagające o działaniu mechanicznym: Siltac EC, Emulpar’ 940 EC i Afik. Preparaty te wykazują wyższą skuteczność w zwalczaniu larw i w momencie, gdy liście nie są jeszcze zwinięte. Skuteczne ograniczenie liczebności szkodnika wczesną wiosną zredukuje jego populację w dalszej części sezonu, a co za tym idzie zmniejszy straty przez niego powodowane. Jeżeli jednak populacja mszyc przekroczy próg zagrożenia, to wiosną do ich zwalczania, przed kwitnieniem, na jabłoni można użyć preparatów z grupy neonikotynoidów  np. Mospilan 20 SP, Stonkat 20 SP. Z grupy pyretroidów do zwalczania mszyc można zastosować Decis Mega 50 EW, a spośród środków zawierających lambda-cyhalotrynę – Judo 050 CS lub Karate Zeon 050 CS. Z karbaminianów do zwalczania mszyc na jabłoni można użyć preparatu zawierającego pirimikarb – Pirimor 50 WG, a ze związków fosforoorganicznych Reldan 225 EC lub Pyrinex M22 EC lub karboksamid zawierający flonikamid – Teppeki 50 WG.

Po kwitnieniu i w dalszej części sezonu do zwalczania mszyc na jabłoni zarejestrowane są m.in.:, Calypso 480 SC (tiachlopryd), Judo 050 CS (lambda-cyhalotryna), Spruzit Koncentrat na Szkodniki EC (pyretryną), Pirimor 500 WG (pirimikarb), Pyrinex M22 EC (chloropiryfos metylowy), Teppeki 50 EW (flonikamid) oraz podobnie jak na gruszy Mospilan 20 SP (acetamipryd) oraz Movento 100 SC (spirotetramat).

Nowoczesnym rozwiązaniem w ochronie przeciwko mszycom jest preparat SivantoPrime.  Maksymalna zalecana dawka dla jednorazowego zastosowania w okresie fazy zielonego pąka do pełni kwitnienia jest 0,4 l/ha i w dawce 0,9 l/ha od pełni kwitnienia do czasu kiedy owoce osiągną 90% typowej wielkości dla odmiany. Środek stosowany zgodnie z etykietą jest bezpieczny dla organizmów pożytecznych, spełnia wymogi integrowanej ochrony i integrowanej produkcji.

Skuteczność zabiegu

Przed zastosowaniem środka ochrony roślin należy zapoznać się z etykietą, instrukcją stosowania. Program ochrony zazwyczaj zakłada wykonanie kilku zabiegów zwalczających mszyce. Dlatego istotna jest właściwa rotacja preparatów (stosowanie środków z różnych grup chemicznych). Po zabiegu należy ocenić jego skuteczność. Efekt działania preparatów gazowych jest widoczny po 2-3 dniach, a układowych po 5.Na hektar w zwalczaniu mszyc należy zastosować 750 l i 1000 l w przypadku bawełnicy korówki. Dodatek zwilżacza do cieczy roboczej znacznie poprawi skuteczność zabiegu.

Walkę z mszycami na jabłoniach należy rozpocząć już przed kwitnieniem i kontynuować po kwitnieniu. Szczególnie jest to istotne w przypadku występowania mszycy jabłoniowo-babkowej. Im ta walka będzie skuteczniejsza w pierwszym okresie wegetacji tym mniejsze będą problemy w dalszej części sezonu.

Objaw żerowania  bawełnicy korówki

Objaw żerowania  mszycy jabłoniowo-babkowej

Jabłka uszkodzone przez mszycę jabłoniowo-babkową

mszyca jabłoniowo-babkowa na liściu

Małgorzata Kołacz, KPODR Minikowo