Znane i mniej znane rośliny poplonowe

Siew poplonów jest już w Polsce standardem. Przyczyniły się do tego wprowadzone kilka lat temu przepisy, ale nie tylko – rolnicy zauważają bardzo dobry wpływ roślin poplonowych na stanowisko glebowe.

Pamiętajmy, że dobrze dobrany poplon pozwala na poprawę życia biologicznego w glebie, a dzięki udziałowi roślin motylkowych czyni glebę zasobniejszą w azot. Dzięki przyoraniu poplonu stanowisko jest także bogatsze w składniki pokarmowe, a w przypadku zbioru na paszę powiększamy możliwości żywieniowe w gospodarstwie. Rośliny międzyplonowe pełnią bardzo ważną rolę ochronną i konserwującą. Przede wszystkim chronią glebę przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi: erozją wodną, wietrzną, zlewnością, zaskorupieniem, zachwaszczeniem (pod tym względem najlepsza jest gorczyca). Przemarznięta w okresie zimowym masa roślinna sprzyja tworzeniu gruzełkowatej struktury, dzięki czemu reguluje gospodarkę wodno-powietrzną w glebie, tworzy sieć kanalików ułatwiających podsiąk wody oraz ogranicza jej straty. Udane międzyplony dostarczają znacznych ilości substancji organicznej, z której tworzona jest próchnica, mogą też być wykorzystane na cele pastewne lub jako nawozy zielone. Rośliny na nawozy zielone możemy podzielić ze względu na cechy, dzięki którym ich stosowanie daje nam określone efekty. Są to:

– rośliny wytwarzające dużą ilość masy zielonej (na przykład bobik, żyto lub owies),

– rośliny wzbogacające glebę w azot (na przykład rośliny z rodziny bobowatych),

– rośliny o działaniu fitosanitarnym (między innymi gorczyca, rzodkiew oleista, gryka czy nostrzyk),

– rośliny miododajne,

– rośliny mątwikobójcze.

Bobik ma właściwości fitomelioracyjne. Wytwarza on silny palowy system korzeniowy osiągający długość do 110 cm. Korzenie boczne są niemal tak długie, jak korzeń główny. Dobrze rozwinięty system korzeniowy bobiku drenuje glebę poprawiając jej właściwości fizyczne i chemiczne. Bobik jest zdolny do pobierania składników pokarmowych z trudno dostępnych związków oraz z głębszych warstw, przez co uruchamia nieprzyswajalny dla zbóż fosfor i potas. Bobik jest cenną rośliną pastewną. Spośród roślin bobowatych wyróżnia się najwyższym potencjałem plonotwórczym.

Owies posiada wyjątkowe właściwości fitosanitarne. W jego korzeniach wytwarzany jest alkaloid – skopolatyna, który hamuje rozwój patogenów wywołujących choroby podstawy źdźbła. Nie jest on porażany przez grzyby wywołujące choroby podsuszkowe, dzięki czemu jest bardzo dobrym przedplonem dla pozostałych gatunków zbóż, w tym również dla pszenicy. Wiadomo, iż uprawa zbóż w monokulturze skutkuje znacznym spadkiem plonu. Włączenie owsa w płodozmian może znacznie ograniczyć rozwój chorobotwórczych patogenów w uprawach następczych – ma bardzo pozytywny wpływ na kształtowanie się produkcyjności zbóż i opłacalności ich uprawy. Owies charakteryzuje się nie tylko odpornością na choroby grzybowe, cechuje go także niska podatność na zachwaszczenie. Jego uprawa jest bardzo korzystnym „elementem antyzmęczeniowym” i powinna być stosowana jako uprawa rozdzielająca inne następujące po sobie rośliny zbożowe. Kolejnym atutem jest możliwość wykorzystania do rekultywacji gleb skażonych przez przemysł, gdyż owies pobiera znaczne ilości metali ciężkich.

Źródło:

„Uprawa roślin rolniczych” – pod redakcją naukową prof. dr. hab. Zygmunta Hryncewicza, Niedoceniony owies, Anna Rogowska, 1 grudnia 2015

Grażyna Mikołajewska
Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego