Żywienie klaczy i źrebiąt w pierwszych miesiącach życia

Żywienie klaczy oraz ich źrebiąt w pierwszych miesiącach życia jest kluczowe dla zapewnienia prawidłowego wzrostu, rozwoju oraz zdrowia zarówno matki, jak i jej potomstwa. Odpowiednia dieta wpływa na kondycję klaczy, a także na jakość mleka, które jest głównym źródłem pokarmu dla nowonarodzonego źrebaka.

W niniejszym artykule omówię, jakie składniki odżywcze są niezbędne w diecie klaczy oraz jak prawidłowo żywić źrebięta w ich pierwszych tygodniach życia. Dodatkowo zwrócę uwagę na znaczenie ruchu i wypasu, które mają istotny wpływ na zdrowie i rozwój koni.

Żywienie klaczy

Wartości energetyczne. Klacze w ciąży oraz karmiące potrzebują zwiększonej ilości energii. Dzienna dawka paszy powinna być dostosowana do ich wagi oraz etapu ciąży. W pierwszych miesiącach po porodzie klacz powinna otrzymywać pasze wysokoenergetyczne, bogate w białko. Wartością referencyjną jest około 2% masy ciała klaczy w postaci paszy suchej, co może się zwiększać w miarę postępu laktacji.

Białko. Jest niezbędne do produkcji mleka oraz regeneracji organizmu klaczy po porodzie. Wartościowe źródła białka to, m.in. lucerna, soja, a także specjalne preparaty białkowe. Ilość białka w diecie klaczy powinna wynosić od 12% do 14% całej dawki paszy, w zależności od ich stanu zdrowia i etapu laktacji.

W pierwszych tygodniach życia źrebaki żywią się głównie mlekiem matki

Witaminy i minerały. Klacze powinny mieć dostęp do odpowiednich witamin i minerałów, które wspierają ich zdrowie oraz jakość mleka. Szczególnie ważne są witaminy A, D, E oraz minerały, takie jak wapń, fosfor i magnez. Suplementacja witamin i minerałów powinna być dostosowana do rodzaju paszy oraz jakości pastwisk, z których korzystają klacze.

Woda. To jeden z najważniejszych elementów diety klaczy. Należy zapewnić im stały dostęp do świeżej  i czystej wody, co jest kluczowe dla produkcji mleka. Klacze w laktacji mogą potrzebować nawet do 30 litrów wody dziennie. Warto monitorować ich spożycie, aby mieć pewność, że są odpowiednio nawodnione.

Żywienie źrebiąt

Mleko matki. W pierwszych tygodniach życia źrebaki żywią się głównie mlekiem matki. Mleko klaczy jest bogate w składniki odżywcze, które są niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju, w tym przeciwciała, które wzmacniają układ odpornościowy źrebaka. Nowonarodzone źrebaki powinno przystawiać się do klaczy w ciągu pierwszych godzin po porodzie w celu pobrania siary z mleka.

Wprowadzenie paszy stałej. Po około 2–3 tygodniach życia można zacząć wprowadzać źrebakowi pasze stałe, takie jak wysokiej jakości siano, pasze granulowane oraz mieszanki witaminowo-mineralne. To pomoże w rozwoju układu pokarmowego i przyzwyczajeniu do pokarmów stałych. Pasza powinna być bogata w błonnik, co wspiera zdrowie jelit.

Dieta zrównoważona. W miarę wzrostu źrebaka, dieta powinna być zrównoważona i dostosowana do jego potrzeb. Należy zwrócić uwagę na odpowiednią ilość białka, witamin oraz minerałów, które zapewnią prawidłowy rozwój. Warto również wprowadzić różnorodność w diecie, aby dostarczyć wszystkich niezbędnych składników odżywczych.

Zdrowie źrebiąt

Szczepienia i zdrowie. Warto pamiętać, że zdrowie źrebaka nie zależy tylko od diety, ale także od odpowiedniej opieki weterynaryjnej, w tym szczepień i regularnych kontroli. Źrebaki powinny być szczepione zgodnie z zaleceniami weterynarza, aby uniknąć chorób zakaźnych.

Źrebaki w pierwszych miesiącach życia są szczególnie narażone na różne choroby, które mogą wpłynąć na ich zdrowie i rozwój. Oto niektóre z najczęstszych chorób, które mogą występować u nich w tym okresie.

Biegunka (kolka). Biegunka u źrebaków może być spowodowana różnymi czynnikami, w tym infekcjami wirusowymi, bakteryjnymi lub pasożytniczymi. Najczęściej występujące przyczyny to rotawirusy, koronawirusy czy bakterie z rodzaju Salmonella. Biegunka może prowadzić do odwodnienia, co stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia źrebaka.

Zapalenie płuc. Źrebaki są podatne na choroby układu oddechowego, które mogą być wywołane przez wirusy, bakterie lub grzyby. Zapalenie płuc może być wynikiem stresu, złej wentylacji w stajni czy kontaktu z chorymi zwierzętami. Objawy obejmują kaszel, wyciek z nosa oraz trudności w oddychaniu.

Zakażenia pępowinowe. Po narodzinach źrebaki są narażone na zakażenia pępowiny, które mogą wystąpić, jeśli nie zostaną podjęte odpowiednie środki higieniczne. Zakażenie może prowadzić do sepsy, co jest stanem zagrażającym życiu. Objawy to obrzęk i zaczerwienienie w okolicy pępowiny oraz ogólne osłabienie zwierzęcia.

Anemia. Anemia u źrebaków może wystąpić na skutek niedoboru żelaza lub problemów z wchłanianiem składników odżywczych. Objawy to bladość błon śluzowych, osłabienie oraz zmniejszona aktywność. Właściwe żywienie oraz suplementacja żelaza mogą pomóc w zapobieganiu tej chorobie.

Wady wrodzone. Niektóre źrebaki mogą rodzić się z wadami wrodzonymi, które mogą wpływać na ich zdrowie i zdolność do normalnego funkcjonowania. Mogą to być problemy z układem pokarmowym, sercowym czy kostnym. Wczesna diagnoza i interwencja są kluczowe w takich przypadkach.

Zakażenia wirusowe. Źrebaki mogą być narażone na różne wirusy, jak wirus różyczki koni (EHV-1), wirus zapalenia wątroby koni (EVA) czy wirus grypy końskiej. Objawy mogą obejmować gorączkę, kaszel, osłabienie oraz problemy z oddychaniem.

Pasożyty. Infekcje pasożytnicze, takie jak robaki jelitowe, są powszechne u źrebaków. Mogą prowadzić do osłabienia, niedożywienia oraz problemów z układem pokarmowym. Regularne odrobaczanie jest ważnym elementem profilaktyki.

Syndrom hipoglikemiczny. U młodych źrebaków może wystąpić spadek poziomu glukozy we krwi, co może prowadzić do osłabienia i drgawek. Wczesna interwencja i dostarczenie glukozy mogą być kluczowe w ratowaniu życia.

Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia tych chorób, ważne jest, aby zapewnić źrebakom odpowiednią opiekę weterynaryjną, właściwe warunki hodowlane oraz zbilansowaną dietę. Regularne kontrole zdrowia, szczepienia oraz monitorowanie objawów chorobowych są niezbędne dla zapewnienia zdrowego rozwoju źrebaków.

Potrzeba ruchu i wypasu

Ruch i wypas na łąkach są niezwykle istotne dla zdrowia zarówno klaczy, jak i źrebiąt.

Źrebaki, które mają dostęp do wypasu, rozwijają swoje umiejętności ruchowe oraz społeczne

Ruch. Klacze powinny mieć możliwość swobodnego poruszania się, co wpływa na ich kondycję fizyczną i psychiczne samopoczucie. Regularny ruch poprawia krążenie krwi, a także wspiera metabolizm, co jest szczególnie ważne w okresie laktacji. Klacze, które mają dostęp do przestronnych wybiegów, są mniej narażone na stres i problemy zdrowotne.

Wypas na łąkach. Wypas na naturalnych pastwiskach dostarcza klaczom i źrebakom nie tylko świeżej trawy, ale także niezbędnych minerałów i witamin. Pastwiska stymulują naturalne zachowania koni, co jest ważne dla ich dobrostanu. Ruch na świeżym powietrzu wpływa pozytywnie na układ odpornościowy i ogólną kondycję zwierząt.

Zalety wypasu. Źrebaki, które mają dostęp do wypasu, rozwijają swoje umiejętności ruchowe oraz społeczne. Wspólna zabawa z innymi źrebakami pozwala na rozwój ich instynktów oraz umiejętności interakcji z otoczeniem. Wypas przyczynia się także do naturalnego ścierania zębów, co jest istotne dla zdrowia jamy ustnej.

Planowanie wypasu. Ważne jest, aby planować wypas w sposób, który zminimalizuje ryzyko kontuzji i pozwoli na równomierne zużycie pastwisk. Regularne rotowanie pastwisk oraz monitorowanie stanu zdrowia zwierząt są ważne dla zachowania ich dobrostanu.

Podsumowanie

Prawidłowe żywienie klaczy i źrebiąt w pierwszych miesiącach życia ma kluczowe znaczenie dla ich zdrowia     i rozwoju. Klacze powinny otrzymywać zrównoważoną dietę bogatą  w składniki odżywcze, a źrebaki powinno się stopniowo wprowadzać pasze stałe. Dbałość o te aspekty, w połączeniu z odpowiednią ilością ruchu i dostępem do wypasu, w znaczący sposób wpływa na zdrowie i przyszłe osiągnięcia hodowlane koni. Warto również konsultować się z weterynarzem lub specjalistą ds. żywienia, aby dostosować dietę do indywidualnych potrzeb, co pozwoli na optymalizację zdrowia i dobrostanu koni. Nie wolno zapominać o regularnym odrobaczani, szczepieniu źrebiąt i klaczy oraz odpiaszczaniu.

Odpiaszczanie koni to proces usuwania piasku z przewodu pokarmowego konia, który może prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak kolka piaskowa. Najczęściej stosowanym naturalnym środkiem do odpiaszczania jest babka płesznik (Plantago Psyllium).

Joanna Piotrowska-Herman, KPODR 

Fot. A. Wiatrowska