Sierpniowe siewy rzepaku

Siew rzepaku ozimego wykonany prawidłowo, w optymalnym terminie i w odpowiednio przygotowaną glebę ma duży wpływ na dobry rozwój roślin jesienią, co ostatecznie przekłada się na wysoki plon nasion w czasie zbiorów. Błędów popełnionych jesienią później już nie można naprawić.

Dobór pola
Rzepak ozimy ma wysokie i zarazem specyficzne wymagania glebowe i uprawowe, dlatego trzeba wybrać odpowiednie pole pod tę roślinę. Gleba pod rzepak powinna mieć uregulowany odczyn (pH 6 i więcej), być w dobrej kulturze oraz zawierać jak najwięcej próchnicy. Dokonując wyboru pola, na którym chcemy posiać rzepak, musimy również zwrócić uwagę na termin zbioru przedplonu. Najlepszym przedplonem są rośliny wcześnie schodzące z pola, pozostawiające rolę czystą, sprawną i zasobną w składniki pokarmowe (wczesne ziemniaki, grochy, rośliny motylkowate drobnonasienne i mieszanki motylkowatych z trawami). Ze względów przyrodniczych i ekonomicznych rzepak najczęściej uprawiamy po ozimym i jarym jęczmieniu oraz ozimej pszenicy lub pszenżycie. W związku z coraz częstszym siewem rzepaku po zbożach, istnieje problem postępowania z resztkami pożniwnymi. Źle rozdrobniona i przyorana słoma może znacznie utrudnić jesienny rozwój roślin.

Rzepaku nie należy uprawiać po sobie, ponieważ zwiększa to zagrożenie porażenia chorobami oraz sprzyja żerowaniu słodyszka rzepakowego i chowaczy.

Termin siewu
Optymalne terminy siewu rzepaku ozimego różnią się w zależności od regionu kraju, ze względu na różną długość okresu wegetacyjnego i poziom średnich temperatur. W województwie kujawsko-pomorskim rzepak wysiewa się najczęściej od 15 do 25 sierpnia (wcześniej w części północno-wschodniej). Na opóźnienie siewu bardziej wrażliwe są odmiany populacyjne, a nieco mniej – mieszańcowe. Im bardziej opóźnia się siew rzepaku, tym niższe stają się temperatury dobowe, a zwłaszcza temperatura w nocy, przy większej wilgotności gleby. Warunki te wpływają na wydłużenie okresu wschodów i tym samym skracają okres jesiennego rozwoju rzepaku. W konsekwencji takie rośliny tworzą mniejszą liczbę zawiązków pędów bocznych, co przekłada się na mniejszą liczbę rozgałęzień wiosną.

Siew
Do siewu rzepak wymaga odleżanej roli o gruzełkowatej strukturze. Na dobrze doprawionych i odpowiednio zagęszczonych glebach rośliny szybko i równomiernie wschodzą oraz nie wypadają w późniejszych fazach rozwojowych. Niepożądane jest również nadmierne rozpylenie gleby przed siewem, ponieważ w razie wystąpienia obfitych opadów dochodzi do jej zaskorupienia i nasiona mogą nie wykiełkować. Do siewu najlepiej użyć siewnika punktowego. Uzyskuje się wówczas równomierną głębokość umieszczenia nasion w glebie. Dzięki temu łan będzie bardzo wyrównany, a wszystkie rośliny będą miały zapewnione podobne warunki rozwoju.

Optymalna liczba roślin na 1 m2 zależy przede wszystkim od terminu siewu. Ważne są także warunki glebowo-klimatyczne i charakterystyka odmiany. Im później następuje siew, tym obsada powinna być większa. Średnio obsada powinna wynosić jesienią 60-80 roślin, a przy późniejszym siewie – 100 roślin na 1 m2. Rzepak prawidłowo przygotowany do przezimowania ma dobrze wykształcony system korzeniowy, nisko osadzoną 8-10-liściową rozetę oraz wciągniętą, krótką i grubą (0,8-1,0 mm) szyjkę korzeniową. Zbyt gęsty siew powoduje wybujanie roślin, wydłużenie szyjki korzeniowej, osłabienie systemu korzeniowego i w konsekwencji znaczne pogorszenie zimotrwałości. Obliczając normę wysiewu, należy pamiętać o masie tysiąca nasion, zdolności kiełkowania oraz terminie siewu. Ilość wysiewanych nasion może wahać się od 2,8 kg do około 4,5 kg/ha przy siewie opóźnionym.

Drobne nasiona rzepaku wymagają idealnie doprawionej gleby oraz precyzyjnego w niej umieszczenia, na głębokości od 2 do 3 cm. Im gleba jest lżejsza, a ziemia bardziej przesuszona, tym nasiona umieszczamy głębiej.

Za optymalną rozstawę rzędów uznaje się 18-25 cm, w zależności od poziomu nawożenia i kultury gleby. Nasiona rzepaku mogą być wysiewane również w rozstawie rzędów 12-15 cm. Dzięki zagęszczeniu rzędów uzyskuje się równomierne rozłożenie roślin na plantacji, co łagodzi konkurencję o światło i składniki pokarmowe oraz zmniejsza ryzyko wylegania łanu.

Plantację rzepaku ozimego obsiewamy tylko i wyłącznie kwalifikowanym materiałem siewnym.

Jesienią kształtuje się przyszły plon
Rzepak zasiany w terminie agrotechnicznym, w odpowiedniej ilości, w dobrze uprawioną i uwilgotnioną glebę wschodzi po kilku dniach. Po wschodach w pierwszej kolejności rozwija się system korzeniowy. Do fazy czterech liści właściwych następuje silny wzrost korzeni. Natomiast na plantacjach zbyt gęstych przyrasta przede wszystkim masa liściowa, a korzenie rosną zdecydowanie wolniej. Przy zbyt gęstych siewach na wskutek konkurencji o światło następuje przedwcześnie zwarcie międzyrzędzi, a szyjka korzeniowa jest cienka i nadmiernie się wydłuża, co powoduje obniżenie zimotrwałości. Na plantacjach o właściwej obsadzie roślin stożek wzrostu od samego początku znajduje się tuż nad powierzchnią gleby,
a szyjka korzeniowa jest krótka i gruba. Prawidłowo rozwinięty rzepak jeszcze w październiku wchodzi w fazę generatywną. Wówczas w każdym kącie liścia tworzą się pąki, z których wyrastają pędy boczne. Przy obsadzie 50 roślin na 1 m2 i 8 liściach mamy 50 pędów głównych i 400 bocznych. Takiej liczby pędów bocznych nie osiągniemy przy siewie zbyt późnym.

Miesiąc temu w artykule „Ukryta moc rzepaku” pisałam o poletkach doświadczalnych w Grubnie koło Chełmna, gdzie rośliny rzepaku ozimego zostały zjedzone przez zwierzynę leśną. Myślę, że dzięki temu, że rzepak został prawidłowo przygotowany do zimy i miał bardzo zdrowy, głęboki korzeń palowy, mógł pomimo braku pędów głównych odtworzyć z kątów zjedzonych liści tyle odgałęzień bocznych, że utworzył gęsty łan łuszczyn. Trudno przewidzieć przebieg pogody czy klęski, na jakie napotka nasza przyszła plantacja, więc tym bardziej musimy zrobić wszystko, aby mogła ujawnić się moc ukryta w rzepaku.

Maria Sikora
KPODR Minikowo, Oddział w Przysieku