Limousine

Bydło rasy limousine pochodzi z zachodniej części Masywu Centralnego we Francji, z rejonu centralnej i południowo–zachodniej części kraju, tj. Limousin i Marche, regionów o górzystym ukształtowaniu powierzchni, słabej jakości kwaśnej glebie, dużych wahaniach temperatur w ciągu roku i sporych opadach.

W tych niesprzyjających warunkach rozwijała się rasa limousine przez tysiące lat. Ze zwierząt typowo roboczych bydło to przemieniało się w rasę wybitnie rzeźną, z doskonałym umięśnieniem i małą zawartością tłuszczu. Dzisiaj limousine jest rozpowszechnione na całym świecie i w wielu krajach, populacja tej rasy mięsnej zajmuje czołowe miejsce, także w Polsce. Pierwsze księgi hodowlane zostały założone w 1886 roku. 

Pierwotnie bydło należało do ras małego kalibru, ważyło około 300 kg i osiągało 150 cm w kłębie. Rozpoczęto doskonalenie w kierunku zwiększenia masy ciała i wydajności rzeźnej poprzez krzyżowanie np. z charolaise. Obecnie we Francji limousine jest na drugim miejscu w populacji bydła mięsnego, po charolaise i przed blonde d’aquitaine. Od 1960 roku rozpoczął się intensywny import zwierząt na cały świat. Bydło tej rasy po raz pierwszy trafiło do Polski w 1990 roku i jego liczebność systematycznie wzrasta, głównie z powodu wysokich walorów użytkowych tej rasy. 

Rasa limousine była opisywana w publikacjach z ubiegłego wieku, jako rasa średniego kalibru, jednak dziś można ją już zaliczyć do ras dużych. Masa ciała krów wynosi w granicach 650–800 kg, przy wzroście wynoszącym 135 cm, a buhajów 1 000–1 200 kg, przy wysokości 145 cm w kłębie. Umaszczenie jednolite czerwone, od koloru bułanego do ciemnoczerwonego. Dodatkowo występują rozjaśnienia na brzuchu, wewnętrznej stronie ud wraz z okolicami wymienia oraz wokół oczu i śluzawicy. 

Obie płcie posiadają rogi, nieduże, łukowato wygięte. Mają budowę typową dla bydła mięsnego. Silna i zbita konstytucja, kształt ciała wpisany w prostokąt. Limousine mają średniej wielkości głowę osadzoną na umięśnionej szyi. Tułów oraz mięśnie nóg są obficie umięśnione, partia zadu zaokrąglona, grzbiet szeroki, a klatka piersiowa głęboka. Żebra są ułożone prostopadle do kręgosłupa, tworząc beczkowaty kształt ciała.

U rasy tej często występuje hipertrofia mięśni, dosyć powszechnie nazywana „dwupośladkowością”. Podwójne umięśnienie wpływa korzystnie na wartość opasową i rzeźną, ukształtowanie tuszy i jakość mięsa. U zwierząt z podwójnym umięśnieniem wyższy jest stosunek mięsa do kości i tłuszczu. Mięso jest jaśniejsze, ma lepsze właściwości dietetyczne i smakowe wynikające z mniejszego udziału tłuszczu i tkanki łącznej. 

Jest to rasa średnio-wcześnie dojrzewająca. Pierwsze ocielenia jałówek następują w 30 miesiącu życia. Krowy osiągają wysokie wskaźniki płodności, około 95% cielności. Wśród bydła mięsnego wyróżnia je również łatwość ocieleń. Najprawdopodobniej wynikająca z prawidłowej budowy miednicy samic oraz niewielkiej masy urodzeniowej cieląt. Cieliczki mają masę 36 kg, a buhajki około 40 kg. Rasa ta ma silnie wykształcony instynkt stadny. Spory temperament pozwala chronić cielęta przed drapieżnikami, może też być problemem przy pracy człowieka ze stadem. Często agresywnie reagują na nieznane sytuacje (przeprowadzanie, ważenie, zabiegi weterynaryjne itp.). Z drugiej strony walorem tej rasy jest bardzo silny instynkt macierzyński. Z tego powodu często pojawiają się jednak problemy związane z codzienną obsługą. Okres między wycieleniami wynosi około 375 dni. Porody są regularne, a skuteczność inseminacji oraz kryć naturalnych jest wysoka. Powszechnie propagowana jest też łatwość ocieleń krów omawianej rasy, ale wyniki krajowych obserwacji wskazują, że wszystkie porody powinny być monitorowane przez hodowcę. Według danych francuskich 93% porodów ocenia się jako łatwe, bez pomocy i asysty hodowców, 5% to porody z niewielką pomocą obsługi, a tylko 2% porodów można zaliczyć do skomplikowanych. Mleczność krów jest dobra. Niski jest procent upadków, a cielęta odznaczają się dobrą żywotnością oraz szybkim wzrostem i rozwojem. 

Krowy są dość długo użytkowane rozpłodowo, rasa ta należy do grupy bydła długowiecznego. Średnia długość życia krowy to 8–11 lat, podczas którego rodzi się około 7 cieląt.

Bydło rasy limousine charakteryzuje szybkie tempo wzrostu, dobre wykorzystanie paszy na kilogram przyrostu, bardzo dobra wydajność rzeźna, prawidłowy stosunek mięsa do kości oraz niewielkie otłuszczenie dorosłych osobników. Mięso charakteryzuje się doskonałymi walorami smakowymi i soczystością, posiada równomiernie rozmieszczony tłuszcz między włóknami mięśniowymi (marmurkowatość).

Młode buhajki, opasane do 16 miesiąca życia mają przyrosty dzienne w granicach 1 100–1 300 g. Młode samice w wieku 7 miesięcy mają przyrosty około 960 g, a buhajki około 1 060 g. Osobniki w wieku 3–4 miesięcy mogą dorosnąć nawet do 170 kg masy ciała. Wydajność rzeźna dochodzi do 67,5%. U tej rasy często występuje przerost mięśni zadu, dzięki czemu zwiększa się zawartość mięsa w tuszy.

Buhaje limousine są bardzo często wykorzystywane do krzyżowań towarowych, jako szczególnie przydatne w poprawie cech mięsnych. Mieszańce pochodzące z krzyżowań ras mlecznych z buhajami limousine mają dużo lepsze dzienne przyrosty i wartość rzeźną niż osobniki ras mlecznych. Mięso charakteryzuje się mniejszym otłuszczeniem, jest jaśniejsze, bardziej kruche, soczyste i smaczne. Wydajność rzeźna wynosi około 60% (o 5–7% wyższa niż u ras mlecznych). Nadają się do każdego rodzaju opasu. Przy chowie intensywnym mają podobne wyniki do mieszańców charolaise. Opas ekstensywny również wchodzi w grę, jeśli hodowca posiada dobrej jakości pastwiska.

Mieszańce są jednolicie umaszczone, ciemnoszare lub grafitowe, czasami występuje biała plamka na głowie i kiści ogonowej.

Buhajki powinno się ubijać przy masie ciała 550 kg, wtedy posiadają najlepsze parametry tuszy.

Tekst i fot. Bartłomiej Lubiński
Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego