Dobrostan w kontekście transportu zwierząt gospodarskich
Dobrostan zwierzęcia określa stan jego zdrowia zarówno fizycznego, jak i psychicznego, osiągany w pełnej harmonii organizmu przy spełnieniu określonych warunków środowiskowych. W przypadku konieczności zapewnienia dobrostanu w miejscu chwilowego przebywania zwierząt (np. podczas transportu na targi, wystawy czy do rzeźni) sprawa może okazać się bardziej skomplikowana niż w przypadku miejsca stałego bytowania. Parametry, takie jak pokrój zwierzęcia, jego ogólny stan zdrowia czy usposobienie, wymaga szczegółowego określenia zasad transportu traktujących każdy gatunek zwierząt gospodarskich osobno.
Problematyka dobrostanu dotyczy głównie zwierząt gospodarskich, ale coraz częściej podejmowane są działania mające na celu określenie minimalnych wymagań utrzymania również zwierząt laboratoryjnych czy tych żyjących w ogrodach zoologicznych. Standardem oceny dobrostanu stała się uaktualniona przez brytyjską Radę Dobrostanu Zwierząt Gospodarskich w 1979 roku Lista Pięciu Wolności Brambell’a, która jako warunki konieczne do spełnienia wymienia:
1. Wolność od głodu i pragnienia – poprzez zapewnienie łatwego dostępu do pokarmu i świeżej wody;
2. Wolność od dyskomfortu – poprzez zapewnienie odpowiednich warunków otoczenia, w tym schronienia i miejsca do spoczynku;
3. Wolność od bólu, urazów i chorób – poprzez profilaktykę i leczenie weterynaryjne;
4. Wolność ekspresji normalnych zachowań – poprzez zapewnienie wystarczającej przestrzeni, odpowiedniego wyposażenia i towarzystwa zwierząt tego samego gatunku;
5. Wolność od strachu i dyskomfortu – poprzez zapobieganie mentalnemu cierpieniu zwierząt.
Szczegółowe przepisy prawne dotyczące komercyjnego transportu zwierząt kręgowych zawarte są w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1/2005 z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i związanych z tym działań, a zmieniające dyrektywy 64/432/EWG i 93/119/WE oraz rozporządzenie (WE) nr 1255/97. Ww. przepisy zakazują transportu lub zlecania transportu zwierząt w sposób powodujący ich okaleczenia lub przyczyniający się do zadawania im cierpienia. Nakazują one również podjęcie wszystkich niezbędnych czynności celem skrócenia do minimum czasu trwania przewozu oraz zabezpieczenia potrzeb zwierząt na czas jego trwania. Dokumenty, które wymagane są podczas transportu zwierząt:
– zezwolenie dla przewoźnika (do lub powyżej 8 godzin);
– licencja dla kierowcy i konwojenta – w przypadku przewozu zwierząt domowych nieparzystokopytnych, bydła, kóz, owiec, świń i drobiu;
– świadectwo zdrowia zwierzęcia;
– poświadczenie zdrowotności (jeśli jest wymagane);
– paszporty – w przypadku bydła i koni;
– dokumenty przewozowe – w przypadku owiec i kóz poznaczonych do uboju;
– dziennik podróży – w przypadku transportu zwierząt domowych nieparzystokopytnych innych niż zarejestrowane nieparzystokopytne, bydła, owiec, kóz i świń pomiędzy państwami członkowskimi UE oraz pomiędzy państwami członkowskimi i krajami trzecimi.
Dokument wystawiony przez przewoźnika powinien zawierać następujące informacje:
– pochodzenie zwierząt i ich właściciela;
– miejsce wyjazdu;
– datę i czas wyjazdu;
– przewidziane miejsca przeznaczenia;
– przewidywany czas trwania przewozu.
Personel zajmujący się zwierzętami w trakcie przewozu powinien posiadać odpowiednie wyszkolenie i kompetencje, a przede wszystkim wykonywać swoje obowiązki bez stosowania przemocy. Niepisaną zasadą jest również, że za zwierzę zdolne do podróży uznaje się te, które jest w stanie samodzielnie wejść na środek transportu. Środki transportu oraz urządzenia do załadunku i wyładunku, wykorzystywane do przewozu zwierząt, powinny być do tego specjalnie przeznaczone, odpowiednio skonstruowane i utrzymywane, a ich sposób działania powinien zapobiegać zranieniu i cierpieniu zwierząt. Poniżej przedstawiono podstawowe wymogi dotyczące środków transportu wykorzystywanych do przewozu zwierząt:
– szkielet nadwozia powinien być wykonany z kształtowników stalowych;
– nadwozie powinno być wyposażone w ręcznie sterowany system blokująco-zabezpieczający;
– sterowany siłownikami hydrauliczny dach, który może podnosić się o 40 cm;
– trap tylnej części nadwozia powinien być wyposażony w boczne bariery o wysokości 0,8 m
i drzwi;
– przestrzeń ładunkowa powinna być podzielona na sektory;
– ścianki działowe powinny być ruchome;
– wewnętrzny układ drzwi powinien umożliwiać zamykanie poszczególnych pokładów transportowych;
– nadwozie powinno umożliwiać wyciek nieczystości poza pojazd i wyciek z wyższych pokładów na niższe.
Jako transport w celach komercyjnych zwierząt kręgowych uznaje się transport związany z wymianą pieniędzy, towarów i usług, a także transport, który bezpośrednio lub pośrednio ma na celu osiągnięcie korzyści finansowych. Zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) NR 1/2005 przewozów komercyjnych zwierząt na terytorium Unii Europejskiej mogą dokonywać jedynie przewoźnicy posiadający zezwolenie. Przykładami takiego transportu są:
– przewóz do rzeźni, na targi, do miejsc gromadzenia zwierząt, gospodarstw, punktów skupu i punktów kopulacyjnych;
– przewóz na wystawy, pokazy, konkursy;
– przewóz zwierząt wyłapywanych na podstawie np. 11 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r., o ochronie zwierząt do schronisk dla bezdomnych zwierząt;
– przewóz do ogrodów zoologicznych;
– przewóz zwierząt przeznaczonych do doświadczeń.
Przypadki, w których zezwolenie przewoźnika nie jest wymagane:
– gdy przewóz zwierząt nie jest związany z prowadzoną działalnością, np.: przewóz własnego konia, własnym środkiem transportu w celach rekreacyjnych;
– gdy transport zwierzęcia odbywa się z polecenia lekarza weterynarii bezpośrednio do lub z gabinetów lub klinik weterynaryjnych;
– przewóz na maksymalną odległość 65 km (od miejsca wyjazdu do miejsca przeznaczenia);
– przewóz dokonywany przez rolników wykorzystujących pojazdy rolnicze lub należące do nich środki transportu, w przypadku, gdy warunki geograficzne wymagają transportu w celu sezonowego wypasu zwierząt;
– przewóz dokonywany przez rolników wykorzystujących pojazdy rolnicze lub należące do nich środki transportu na odległość mniejszą niż 50 km od ich gospodarstwa.
Rejestr przewoźników, którzy na podstawie przepisów unijnych posiadają pozwolenie na transport zwierząt, wraz z wykazem zatwierdzonych punktów kontroli, szczegółowa instrukcja Głównego Lekarza Weterynarii w sprawie zatwierdzania i kontroli przewoźników oraz środków transportu wykorzystywanych do transportu zwierząt, wykaz najczęstszych naruszeń i inne dokumenty związane z prawidłowym transportem zwierząt znajdują się na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Weterynaryjnego, w zakładce „Nadzór Weterynaryjny”.
Martyna Zielińska-Tadych, KPODR
Fot. pixabay.com
Opracowano na podstawie:
Rozporządzenia Rady (WE) NR 1/2005 z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i związanych z tym działań i zmieniającej dyrektywy 64/432/EWG i 93/119/WE oraz rozporządzenia (WE) nr 1255/97.
