Paszportowanie roślin

Rejestracja podmiotów profesjonalnych i paszportowanie roślin odbywa się w oparciu o Rozporządzenie 2016/2031. Utrzymane zostają rozwiązania dotyczące (po ich zweryfikowaniu): rejestracji określonych „podmiotów profesjonalnych”, oceny zdrowotności przez podmioty profesjonalne, zaopatrzenia określonych materiałów w paszporty roślin, wydawania paszportów przez profesjonalne podmioty, formatów paszportów roślin oraz nadzór nad podmiotami profesjonalnymi ze strony urzędu.

D o rejestru PIORiN wpisywane są podmioty importujące do, lub eksportujące z UE towary roślinne (wymagające świadectwa fitosanitarnego), przemieszczające w UE materiał roślinny, dla którego wymagany jest paszport roślin. Rejestracji podlegają również firmy upoważnione przez PIORiN do wydawania paszportów.

Podmiot może zostać zarejestrowany w rejestrze tylko raz z zaznaczeniem każdej z nieruchomości lub działek. Numer rejestracyjny zawiera m.in. dwuliterowy kod państwa członkowskiego (np. PL). Podmioty wpisane do dotychczasowego rejestru przedsiębiorców stają się podmiotami wpisanymi do urzędowego rejestru profesjonalnych podmiotów, z obowiązkiem aktualizacji danych do 14.03.2020 r. Zwolnione z rejestracji są podmioty, które: dostarczają wyłącznie i bezpośrednio użytkownikom ostatecznym małe ilości nasion lub roślin w sposób inny niż w ramach sprzedaży na odległość (np. Internet, telefon).

Wykaz roślin wymagających paszportu znajduje się w Rozporządzeniu 2016/2031.

Paszporty roślin są urzędową etykietą stosowaną przy przemieszczaniu materiału roślinnego na terytorium UE. Wymagane są one między innymi dla roślin przeznaczonych do sadzenia, w tym sadzeniaków ziemniaka oraz niektórych nasion: lucerny, grochu, fasoli, bobiku, cebuli, pomidora, papryki, rzepaku, rzepiku, soi, słonecznika, lnu, gorczycy białej. Przy czym „rośliny przeznaczone do sadzenia” są to rośliny, które są przeznaczone do sadzenia lub przesadzenia, lub pozostają posadzone. Natomiast „rośliny” oznaczają żywe rośliny oraz żywe części roślin, m.in.: nasiona w znaczeniu botanicznym, inne niż nasiona nieprzeznaczone do siewu, bulwy, bulwocebule, cebule, kłącza, korzenie, podkładki, stolony, pędy, łodygi, rozłogi oraz roślinne hodowle tkankowe, w tym kultury komórkowe, zasoby genowe, merystemy, klony chimerowe, materiał mikrorozmnażany (pąki, okulanty, sadzonki, zrazy, szczepy).

Paszport roślin to minimum wymagane przy przemieszczaniu w UE określonych roślin pomiędzy podmiotami profesjonalnymi. Poświadczają one określone wymogi, np. że rośliny są: wolne od agrofagów kwarantannowych, spełniają wymogi dotyczące przemieszczania na terytorium UE, są zgodne z dodatkowymi przepisami (dla określonego agrofaga). Paszporty są umieszczane na jednostce handlowej roślin przed ich przemieszczeniem na terytorium UE. W przypadku, gdy rośliny są przemieszczane w opakowaniu lub pojemniku, paszport roślin jest umieszczany na tym opakowaniu lub pojemniku. Używa się tu pojęcia „jednostka handlowa”, która oznacza najmniejszą jednostkę handlową lub inną jednostkę użytkową mającą zastosowanie na danym etapie obrotu, która może stanowić część lub całość partii.

Format unijnego paszportu roślin zawarty jest w Rozporządzeniu (UE) 2017/2313 i stanowi o tym, że:

– flaga – kolorowa lub czarno-biała lub biało-czarna (w lewym górnym rogu), wyrazy Paszport roślin/Plant passport (w prawym górnym rogu),

– litera A: odpowiednio nazwa botaniczna lub nazwa przedmiotu, opcjonalnie nazwa odmiany,

– litera B: dwuliterowy kod państwa członkowskiego (np. PL) i numer rejestracyjny,

– litera C: kod identyfikacyjny,

– litera D: nazwa państwa pochodzenia (odpowiednio trzeciego lub PCz, np. PL).

Paszporty roślin wydane przed dniem 14.12.2019 r., zgodnie z dotychczasowymi przepisami/wymaganiami, pozostają ważne do dnia 14.12.2023 r. – o ile nie uległ zmianie stan fitosanitarny roślin, dla których zostały wydane paszporty.

Paszporty roślin są wydawane:

– przez upoważnione zarejestrowane podmioty profesjonalne, pod nadzorem właściwych organów (WIORiN),

– w drodze odstępstwa przez właściwe organy (WIORiN),

n tylko dla roślin, dla których ocena wykazała, że spełniają one określone wymagania (dotyczące m.in. agrofagów kwarantannowych dla UE oraz RNQP – Regulowane Agrofagi Niekwarantannowane).

Ocenę stanu fitosanitarnego przeprowadza zarejestrowany podmiot upoważniony do wydawania paszportów roślin. WIORiN przeprowadza ocenę, gdy:

– istnieje podejrzenie występowania agrofaga kwarantannowego,

– paszporty roślin wydaje organ (WIORiN),

– ocena przeprowadzana jest w bezpośrednim sąsiedztwie miejsca produkcji, a upoważniony podmiot nie ma do niego dostępu (np. na działce sąsiada).

Ocenę przeprowadza się w celu wykluczenia porażenia roślin przez agrofagi kwarantannowe dla UE oraz przez agrofagi RNQP. W przypadkach agrofagów RNQP występujących poniżej określonego progu potwierdza się, że rośliny spełniają wymogi szczególne i dodatkowe wymagania określone w przepisach dot. danego agrofaga, o ile zostały one ustalone.

Paszport roślin nie jest wymagany w przypadku przemieszczania wskazanych w wykazie roślin w obrębie nieruchomości użytkowanych przez ten sam zarejestrowany podmiot profesjonalny i pomiędzy takimi nieruchomościami, które to nieruchomości znajdują się w niewielkiej odległości od siebie. Nie jest on również wymagany w przypadku przemieszczania roślin dostarczanych bezpośrednio użytkownikom ostatecznym. Na przykład przy przemieszczaniu: kwiatów doniczkowych zakupionych do domu w sklepie stacjonarnym.

Tekst i fot. Małgorzata Kołacz
Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego