Jagoda kamczacka
Coraz większym zainteresowaniem cieszą się owoce jagody kamczackiej. Jej owoce wyróżniają się specyficznymi właściwościami smakowymi oraz dietetycznymi. Zawierają one związki czynne biologicznie (antocyjany, flawonoidy, polifenole i witaminy).
Inną nazwą jagody kamczackiej jest suchodrzew jadalny czy suchodrzew siny. Jest długowiecznym krzewem (do 35 lat) o pokroju kulistym, zwartym. Osiąga wysokość 1,5– –2 m i szerokość 1,5 m. Krzew ten jest wytrzymały na suszę i mróz. Znosi spadki temperatur nawet do -45°C, a kwiaty – przymrozki do -8°C. Dobrze znosi kilkukrotne okresowe ocieplenia zimowe, charakterystyczne dla klimatu Polski. Może stać się niezwykle dekoracyjnym akcentem przydomowych ogrodów ze swymi białozłotożółtymi kwiatami o długości ok. 1,5 cm rozkwitającymi na początku kwietnia. W okresie zbiorów krzewy pokrywają się efektownymi, zwisającymi jagodami, utrzymując zwarte ciemnozielone ulistnienie do początku października. Z uwagi na dużą odporność na choroby (największe zagrożenie jest ze strony mączniaka prawdziwego) i rzadko zasiedlane przez szkodniki warto pokusić się o możliwość uprawy tej rośliny w systemie ekologicznym.
Owoce – mięsiste pestkowce dojrzewają w końcu maja. Są cylindrycznego kształtu, barwy niebiesko-fioletowej z woskowym nalotem. Niektórzy uważają owoce za smaczne z uwagi na ich soczystość, kwaśno-słodki smak. Kojarzą smak z powszechnie znaną borówką amerykańską lub jagodą leśną. Do zbioru przystępujemy kilka dni po wybarwieniu się jagód. Owoce nie zebrane po 7–10 dniach same opadają. Z uwagi na nierównomierne dojrzewanie należy je zbierać kilkakrotnie.
Jagody są źródłem niezwykle cennych, biologicznie aktywnych substancji korzystnie wpływających na organizm człowieka. Mają właściwości wzmacniające, antyseptyczne, wspomagające leczenie wielu chorób i odtruwające organizm ze związków metali ciężkich. Wspomagają również leczenie chorób układu krwionośnego. Napar z suszonych kwiatów działając hamująco na rozwój wirusów i bakterii stosowany może być przy przeziębieniach, grypie i zapaleniach gardła. Owoce jagody kamczackiej są to przede wszystkim owocami deserowymi, ale również nadającymi się na przetwory (soki, dżemy, konfitury susze i mrożonki). W zależności od odmiany i warunków środowiskowych
w pełni owocowania zbiera się 2–6 kg jagód z jednego krzewu, ale pierwszych owoców możemy spodziewać się już w pierwszym roku po posadzeniu. Ogromną zaletą jagody jest obok dużych wartości odżywczych fakt, iż są to jedne z najwcześniej dojrzewających u nas owoców.
Roślina ma niewielkie wymagania glebowe, ale lepiej owocuje na glebie starannie przygotowanej. Najlepiej czuje się na słonecznych stanowiskach (zacienione rośliny znacznie słabiej owocują), glebach średniozwięzłych, żyznych, piaszczysto-gliniastych i gliniasto-piaszczystych o słabo kwaśnym odczynie. Rośliny korzystnie reagują na nawożenie organiczne obornikiem lub kompostem odwdzięczając się intensywnym wzrostem w pierwszym okresie po posadzeniu. Sadząc krzewy jagody kamczackiej unikać należy bardzo ciężkich, gliniastych gleb, z wysokim poziomem wody gruntowej, gdzie może wystąpić długotrwałe zalewanie systemu korzeniowego.
Do sadzenia można przeznaczyć jednoroczne krzewy o dwóch, trzech 20-centymetrowych pędach. Najlepszym terminem sadzenia jest jesień lub wczesna wiosna (w zależności od dostępności sadzonek). Z uwagi na to, że jagoda kamczacka jest rośliną obcopylną do właściwego zapylenia i prawidłowego rozwoju owoców konieczna jest obecność przynajmniej dwóch odmian. Samodzielnie rosnący krzew również zaowocuje, ale słabiej. Odmiany suchodrzewu sinego można rozmnażać z sadzonek półzdrewniałych, zdrewniałych sporządzanych w listopadzie po pierwszych przymrozkach. Możliwe jest również rozmnażanie z nasion, ale wówczas nie otrzymuje się roślin jednorodnych, jednakowo plennych.
Jagoda kamczacka wymaga, jak inne krzewy owocowe cięcia. Krzewy te nie tolerują nadmiernego zagęszczenia pędów. Pędy w krzewie należy tak utrzymywać, aby były one wszystkie dobrze doświetlone. Zasadą powinno być wycinanie pędów starszych niż 5–6-letnie. Optymalnym terminem cięcia jest okres przed kwitnieniem lub po zbiorach. Nie powinno usuwać się więcej jak 25% pędów.
Odmiany różnią się między sobą porą dojrzewania owoców, ich smakiem i kształtem, plennością, pokrojem krzewów, możliwością zbioru mechanicznego. Do najczęściej polecanych odmian można zaliczyć jagody: ’Wojtek’, ’Jolanta’‚ ’Dlinnopłodna’, ’Czelabinka’, ’Wołoszebnica’ i ’Sinogłaska’.
Dżem truskawkowo-jagodowy z rumem: ½ kg jagód kamczackich, ½ kg truskawek,½ kg cukru, 2 łyżki rumu, 3 łyżeczki miodu.
Truskawki i jagody umyć i oczyścić. Każde w osobnym naczyniu, zasypać cukrem (po połowie) i polać łyżką rumu. Odstawić na 2 godziny, żeby puściły sok. Owoce wymieszać w dużym garnku i zagotować mieszając, odstawić na kilka minut. Kiedy odparują, owoce znowu zagotować, smażyć na małym ogniu często mieszając i odszumowując aż dżem stanie się wystarczająco gęsty. Dodać miód, wymieszać i smażyć jeszcze kilka minut. Gorący dżem przełożyć do słoików, przewrócić do góry dnem, zawinąć w ręcznik lub koc, żeby słoiki powoli stygły.
Małgorzata Kołacz
Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
Fot. archiwum redakcji
