Na gleby lekkie – seradela

W ostatnim dziesięcioleciu XX wieku bardzo wyraźnie obniżyły się dawki substancji organicznej i składników pokarmowych wprowadzanych do gleby. Tendencja ta prawdopodobnie pogłębi się po ostatnich podwyżkach cen nawozów mineralnych. Dlatego też należy wrócić do uprawy roślin plonotwórczych i strukturotwórczych. Jedną z nich jest seradela.

Seradela siewna należy do grupy roślin motylkowych jednorocznych. Jest rośliną jarą o okresie wegetacyjnym 115-160 dni. To typowa roślina klimatu chłodnego i wilgotnego, mało wrażliwa na warunki klimatyczne. Znosi przymrozki do minus 5oC. Posiada rzadko spotykaną zdolność do korzystania z mgły i rosy.

Wymagania glebowe i uprawa
Seradela uznawana jest za jedną z cenniejszych roślin pastewnych na glebach lekkich. Nie udaje się na glebach zbyt ciężkich i suchych. Dobrze znosi duże zakwaszenie gleby. Jest siana w wąskie rzędy (10-15cm) i nie wymaga zbyt wielkiej pielęgnacji. Może być uprawiana w plonie głównym, wtórym i jako wsiewka poplonowa. Uprawiana jest głównie na zielonkę w siewie czystym lub w mieszankach z innymi roślinami (łubin), z przeznaczeniem do bezpośredniego skarmiania lub do przyorania na zielony nawóz. Seradelę wsiewamy rzędowo w zboża ozime w rejonach o suchej wiośnie w momencie ruszenia wegetacji żyta ozimego w ilości 30-40 kg. W rejonach wilgotniejszych może okazać się korzystniejszy siew rzutowy w okresie kłoszenia się żyta. Wówczas norma wysiewu jest wyższa i wynosi 50-70 kg nasion na 1 ha. Ilość wysiewu w uprawie seradeli na nasiona jest niemal dwukrotnie niższa i wynosi w rejonach suchych i słabszych gleb 20-25 kg/ha. Mówi się o niej jako o „koniczynie gleb lekkich”. Może stanowić ważny czynnik użyźniania słabych gleb (V i VI klasy). Gleb takich mamy w kraju około 1/3 ogólnej powierzchni.

Nawożenie
Seradeli nie nawozi się azotem, gdy jednak wysiewa się z owsem, konieczna jest dawka N w wysokości 30-40 kg na ha. Doświadczenia przeprowadzone przez profesor Grażynę Harasimowicz-Hermann z UTP w Bydgoszczy wykazały korzystny efekt dolistnego nawożenia seradeli mikroelementami, szczególnie w stanowisku odległym od okopowych na oborniku.

Z uwagi na możliwość pobierania azotu z atmosfery przy użyciu bakterii, seradela ma duże znaczenie ekologiczne i energetyczne. Pozostawienie azotu przez tę roślinę w resztkach pożniwnych na powierzchni 1 ha w ilości około 50 kg/ha powoduje zaoszczędzenie 100 l oleju opałowego, który byłby konieczny do wyprodukowania tego składnika nawozowego przez przemysł. Obecnie wraz z podwyżkami cen gazu i energii elektrycznej nastąpił dalszy wzrost cen nawozów, a szczególnie azotowych, których produkcja jest najbardziej energochłonna. Cena 1 kg azotu w czystym składniku jest już bardzo wysoka – obecnie (styczeń 2008) wynosi w saletrze i moczniku od 2,6 do 2,9 zł.

Wykorzystanie
Znaczenie ekologiczne uprawy seradeli jako wsiewki poplonowej jest duże, ponieważ jej ruń skutecznie chroni glebę przed wysychaniem od końca lata do późnej jesieni. Bardzo dobra jest też wartość żywieniowa zielonki i siana. Roślina ta nie zawiera związków szkodliwych dla zwierząt. Pastwiskowo użytkujemy przy wysokości roślin 25-30 cm. Dobrze jest wypasanym zwierzętom podać wcześniej przed wypędzeniem na pastwisko trochę słomy. Udana wsiewka daje plon 10-15 ton zielonki z ha. Natomiast plony nasion są niskie i wynoszą 0,4-0,9 t z ha. Seradelę na nasiona uprawia się w siewie czystym lub z roślinami podporowymi (owies).

Mankamentem w uprawie tej rośliny strączkowej jest jej powolny początkowy rozwój i długotrwała faza kwitnienia, co może utrudnić zwalczanie chwastów i zbiór na nasiona. Wysiana w czystym siewie wymaga zwałowania, a po osiągnięciu 3-4 cm wzrostu zabronowania. Do zwalczania chemicznego chwastów dwuliściennych służy Goltix 70 WP w ilości 4-5 kg na 1 ha lub Metron 700 S.C. w dawce 4 l/ha do 3 dni po siewie. Można również tymi samymi herbicydami zwalczać chwasty powschodowo w fazie 2-4 liści seradeli, zgodnie z zaleceniami IOR-u.

Piotr Mantycki
KPODR w Minikowie