Prawidłowe wykorzystanie knura w inseminacji świń
Jednym z podstawowych założeń stosowania inseminacji świń jest zwiększenie użycia nasienia pojedynczego knura lub grupy knurów w szerszej skali, niż jest to możliwe przy kryciu naturalnym. Przy kryciu naturalnym na jednego knura przeznaczamy 20-25 loch, a stosując inseminację możemy przeznaczyć od 130 do 140 loch. Liczba zainseminowanych loch wynika z tego ,że z jednego ejakulatu pobranego od knura uzyskujemy średnio od 25 do 30 dawek inseminacyjnych i w ten sposób przy stosowaniu dwukrotnej inseminacji możemy skutecznie zainseminować od 12 do 15 loch. Ilość dawek inseminacyjnych zależy od: rasy knura , żywienia, warunków środowiskowych, pory roku i wieku rozpłodnika. Stosując inseminację poprawiamy także genetykę naszego stada, jak również cechy tuczne ( większe przyrosty) i rzeźne. Selekcja knurów używanych do inseminacji ma szczególne znaczenie ponieważ każdy reproduktor od którego pobierane jest nasienie wywiera o wiele silniejszy wpływ na następne pokolenia niż knur użyty do krycia naturalnego.
Knury przeznaczone do inseminacji muszą być wybrane spośród najlepszych dostępnych osobników, biorąc pod uwagę wartość genetyczną oraz cechy fizyczne. Pod względem zdrowotnym inseminacja jest najbezpieczniejszą praktyczną metodą dzięki której nowy materiał genetyczny może być wprowadzany do stada. Dlatego też bardzo istotną rzeczą jest kontrolowanie zdrowotności knurów od których pozyskiwane jest nasienie. Knury przeznaczone do rozrodu muszą być wolne od chorób zakaźnych podlegających obowiązkowi zwalczania takich jak: bruceloza, klasyczny pomór świń, leptospiroza i choroba Aujeszkyego. Powinny być również wolne od PRRS (rozrodczo-oddechowego zespołu chorobowego świń), parwowirozie i różycy. Choroby zakaźne powodują obniżenie jakości i ilości produkowanego nasienia, a także wpływają na zdrowotność całego stada świń utrzymywanych w gospodarstwie. W gospodarstwach w których utrzymuje się knury i pobiera się nasienie do inseminacji loch należy wdrożyć odpowiednie zasady biobezpieczeństwa. Należy przeciwdziałać wszystkim możliwym źródłom zakażenia nasienia, poczynając od momentu pobierania a kończąc na inseminacji loch. Zalecany jest też rutynowy monitoring bakteriologicznych zakażeń ejakulatu( wykonywanie co 3-6 miesięcy badań), rozcieńczalnika i otoczenia , w którym nasienie jest pobierane i przygotowywane. Knury należy umieszczać w odpowiednich budynkach, zapewniając im bezpieczne i wygodne warunki. Temperatura 12-15 stopni Celsjusza, wilgotność powietrza wynosząca 60-75% , ruch powietrza od 0,2 – 0,5 m/sekundę , wymiana powietrza latem100 m³/h/sztukę, zimą20 m³/h/sztukę i odpowiednie maksymalne stężenie gazów: dwutlenek węgla 3000 ppm, amoniaku 20 ppm i siarkowodoru 5 ppm. Knurowi należy również zapewnić odpowiednią wielkość kojca , która powinna wynosić 6 m2 bez krycia w kojcu i 10 m2 dla knura z kryciem w kojcu. Podłoga w kojcu dla knura powinna być równa, stabilna i wykonana z materiałów chroniących zwierzę przed poślizgiem. Pomieszczenie w którym odbywa się pobieranie nasienia powinno być wyposażone w mocny i odpowiednio skonstruowany fantom lochy. Knury które przed zakupem do gospodarstwa nie były przyuczane do skoku na fantom, należy w okresie trwającej kwarantanny i aklimatyzacji przyuczyć do wykonywania tej czynności. Osoba zajmująca się knurem powinna w sposób bardzo spokojny i cierpliwy rozpocząć naukę wykonywania skoku knura na fantom. Niektóre osobniki uczą się bardzo szybko i rozpoczynają skoki już w 7 miesiącu życia , a niektóre wymagają dłuższego czasu 8- 9 miesięcy. Codzienna nauka skoku knura na fantom nie powinna być dłuższa niż 15-20 minut, jest ona taka sama jak czas krycia naturalnego lochy.
Nasienie pobierane jest za pomocą techniki z ręki z rękawiczką. Po pobraniu nasienie jest filtrowane w celu usunięcia frakcji żelu. Od każdego knura w zależności od wieku pobiera się w ciągu tygodnia od 2 do 8 ejakulatów. Od osobników młodych(9-10 miesięcy) pozyskujemy 2 ejakulaty tygodniowo, od 12 miesięcznych – 4 ejakulaty, a w wieku powyżej 12 miesięcy 4-8 ejakulatów w tygodniu. Pamiętać należy, że dojrzały knur, kryjący lochy Każdą partię ejakulatu poddaje się badaniu polegającym na : sprawdzeniu ruchliwości, żywotności, morfologii i ilości plemników. Znając te dane można obliczyć odpowiedni stosunek rozcieńczenia ejakulatu , tak aby zapewnić wymaganą ilość plemników w porcji nasienia, która powinna wynosić od 2 do 4 bilionów. Stosowany rozcieńczalnik powiększa objętość ejakulatu i chroni żywotność plemników. Stosowane obecnie rozcieńczalniki pozwalają na przechowywanie nasienia przez okres 6 dni. Przygotowane porcje nasienia przechowujemy w temperaturze 17-18 oC w specjalnych do tego przeznaczonych termoboksach. Kiedy nasienie ma zostać użyte , należy je zabrać z termoboksu, podgrzać do temperatury około 35-36oC i przystąpić do unasienienia lochy znajdującej się w określonej fazie rui. Właściwy termin unasieniania decyduje w głównej mierze o skuteczności wykonywanego zabiegu inseminacyjnego i uzyskania licznych miotów.
Opracował: Stanisław Piątkowski
KPODR w Minikowie
