Zasady bezpiecznej pracy ze zwierzętami

Praca w gospodarstwie rolnym związana jest z wieloma zagrożeniami. Pochodzą one z różnych źródeł, w tym od utrzymywanych zwierząt gospodarskich. Znajomość bezpiecznych praktyk pracy przy ich obsłudze pozwoli zminimalizować zagrożenia. Pracownicy, którzy mają do czynienia ze zwierzętami, narażeni są na różne zagrożenia zarówno fizyczne, jak i zdrowotne. Dlatego przestrzeganie zasad BHP (bezpieczeństwa i higieny pracy) jest kluczowe, by zapewnić bezpieczeństwo pracowników oraz dobrostan zwierząt. Zasady BHP obejmują nie tylko środki ochrony indywidualnej, ale także odpowiednie techniki i procedury związane z interakcją ze zwierzętami.

Zagadnienia związane z bezpieczeństwem pracy przy obsłudze zwierząt są uregulowane w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 4 sierpnia 2017 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze zwierząt gospodarskich (Dz.U. z 2017 r. poz. 1692).

Każda czynność wykonywana  w bezpośrednim kontakcie ze zwierzętami, jak: karmienie, pojenie, dojenie, wymiana ściółki, prace pielęgnacyjne, leczenie, transport zwierząt niesie za sobą ryzyko urazu lub wypadku. Niezależnie od poziomu oswojenia zwierzęcia należy je traktować z rezerwą. Niektóre gatunki mogą szybko przystosować się do regularnie powtarzanych czynności, ale nasze działania związane z uczuciem bólu czy dyskomfortu mogą wywołać agresję, a tym samym zagrożenie. Trzeba również pamiętać, że zwierzęta przyzwyczajają się do osób je obsługujących, tak więc każda obca osoba powinna czuć się zagrożona i podchodzić do zwierzęcia bardzo ostrożnie.

Fot. M. Rząsa

Pomieszczenia przeznaczone na hodowlę lub chów zwierząt muszą spełniać określone standardy. Należy zwrócić uwagę na utrzymanie czystości i porządku oraz właściwą wentylację.

W pomieszczeniach inwentarskich nie wolno używać otwartego ognia. Obowiązuje zakaz palenia tytoniu.

Przy obsłudze zwierząt nie należy wykonywać żadnych gwałtownych ruchów i wydawać dźwięków, które mogą wywołać u zwierząt niepokój lub je płoszyć. Nigdy do zwierzęcia nie wolno podchodzić niezauważonym i od tyłu. Zwierzę musi nas widzieć i słyszeć, by mogło nas rozpoznać. Każde inne zachowanie może je spłoszyć i wywołać niebezpieczne reakcje w stosunku do obsługi.

Zwierzęta klasyfikowane jako niebezpieczne, powinno się umieszczać w osobnych boksach lub przywiązać. Takie zwierzę nie może być uwiązane do ruchomych przedmiotów.

Bardzo ważne jest regularne mycie rąk, stosowanie środków dezynfekujących i dbanie o czystość sprzętu wykorzystywanego w pracy ze zwierzętami. Należy unikać kontaktu z odchodami zwierząt, z uwagi na ryzyko zakażeń. Aby zapobiec rozprzestrzenianiu się chorób przenoszonych między zwierzętami a ludźmi, należy stosować odpowiednie szczepienia i profilaktykę zdrowotną zarówno u zwierząt, jak i u pracowników. Zawsze w pomieszczeniach, gdzie przebywają zwierzęta konieczne jest umieszczenie na zapleczu budynku apteczki pierwszej pomocy. W przypadku doznania urazu należy zawsze opatrzyć uszkodzone miejsce i niezwłocznie udać się do lekarza.

Przy obsłudze zwierząt ciężkich (bydła, koni) należy nosić odpowiednią odzież ochronną, taką jak: rękawice, buty ochronne, odzież roboczą, a w razie potrzeby także kaski ochronne, szczególnie przy pracy z dużymi lub niebezpiecznymi zwierzętami. Zapewnienie odpowiednich barier ochronnych i ogrodzeń, pozwala na zminimalizowanie ryzyka ataków ze strony zwierząt.

By zminimalizować zagrożenie związane z obsługą zwierząt czynności, które się na nie składają, powinny wykonywać osoby dorosłe, zdrowe, sprawne fizycznie oraz mające przyjazny stosunek do zwierząt. Używanie technik radzenia sobie ze stresem i agresją zwierząt w sposób humanitarny może być pomocne, aby nie narażać pracowników na niepotrzebne niebezpieczeństwo.

Aby poprawić bezpieczeństwo pracy przy obsłudze zwierząt, nie ma potrzeby stosowania w większości przypadków dużych środków finansowych. Niezbędna jest znajomość przepisów rozporządzenia oraz znajomość ogólnych zasad bezpiecznej pracy. Dobra organizacja pracy i ograniczone zaufanie do zwierząt gospodarskich pozwala na znaczne zminimalizowanie ilości zagrożeń związanych z ich obsługą.

Piotr Nowak, KPODR