Integrowana ochrona kukurydzy

Kukurydza w Polsce uprawiana jest na ponad 30% pól uprawnych. Szczególnie areał kukurydzy na ziarno ciągle ulega zwiększeniu, co jest uwarunkowane wieloma czynnikami. Jednym z nich jest w miarę prosta agrotechnika (niewielka ilość zabiegów ochrony roślin, często tylko chwastobójczych). Zapotrzebowanie na kukurydzę na rynku utrzymuje się wciąż na wysokim poziomie. Pozostawia ona dużo substancji organicznej, co jest bardzo ważne w przypadku gospodarstw opartych tylko na produkcji roślinnej.

W związku z pojawiającą się często monokulturą tej rośliny, należy mieć na uwadze zwiększenie zagrożenia przez choroby i szkodniki. Dodatkowym elementem sprzyjającym szkodliwości agrofagów jest uprawa bezorkowa, brak orki zimowej, ograniczenie lub wyeliminowanie uprawek pożniwnych. Nakładają się na to jeszcze trudności z określeniem właściwego terminu wykonania zabiegów zwalczających. Ustalenie progów ekonomicznej szkodliwości określonych agrofagów jest podstawowym czynnikiem stosowania integrowanej ochrony roślin.

Zwalczanie chwastów w integrowanej ochronie kukurydzy odbywa się w sposób: mechaniczny, chemiczny oraz mechaniczno-chemiczny. Najbardziej optymalnym i ekonomicznym jest połączenie dwóch metod – chemicznej z mechaniczną. W większości gospodarstw, szczególnie dużych, pozostaje niestety tylko sposób zwalczania chwastów metodą chemiczną. Ma na to wpływ m.in. późny termin zejścia rośliny z pola, niesprzyjające warunki pogodowe jesienią, duże areały plantacji, spory nawał prac wiosennych lub późna wiosna. W produkcji integrowanej zachęca się jednak rolników do wprowadzania w miarę możliwości również zabiegów mechanicznych.

Zwalczanie szkodników w integrowanej produkcji – sposoby chemiczne są zalecane w ostateczności, po wykorzystaniu pozostałych możliwości. Należy uwzględniać przede wszystkim monitoring, tj. obserwacje pól, stosowanie pułapek feromonowych oraz dobór odpowiedniego środka ochrony roślin. Szkodniki upraw kukurydzy możemy podzielić na dwie grupy: żerujące na roślinie oraz żerujące w glebie lub/i na roślinie. I tak, drutowce, rolnice i lenie żerują w glebie w postaci larw i gąsienic, atakując roślinę od korzenia. Termin obserwacji tych szkodników przypada na okolicę wschodów i przed wschodem roślin. Próg szkodliwości dla larw drutowców to 2–8 larw na 1 m2, szkodliwa ilość larw leni to 10 larw na 1 m2, szkodliwość rolnic podczas wschodów to jedna gąsienica na 2 m² pola, a w fazie 5–6 liści 1–2 gąsienice po III wylince na 1 m2 uprawy.

Próg szkodliwości dla ploniarki zbożówki wynosi 1 larwa na roślinę lub uszkodzenie 15% roślin. Coraz bardziej popularna omacnica prosowianka jest zagrożeniem w fazie wiechy – obecność 6–8 złóż jaj na 100 roślinach lub gdy w poprzednim roku było uszkodzonych 15% roślin. W walce z omacnicą prosowianką możemy zastosować metodę biologiczną wykorzystując owada, który niszczy jaja omacnicy – jest to kruszynek.

Corocznie występujące mszyce są ekonomicznym zagrożeniem w czasie kwitnienia roślin w ilości 300 mszyc na 1 roślinie.

Bardzo niebezpieczna i popularna w południowej Polsce jest stonka kukurydziana, której zarówno chrząszcze, jak i larwy żerują na korzeniach i kolbach kukurydzy.

Metody i sposoby ochrony kukurydzy przed szkodnikami:

Ploniarka zbożówka – wczesny siew, podorywki, zaprawianie ziarna, stosowanie granulatów podczas siewu na terenach masowego występowania ploniarki i szkodników glebowych, opryskiwanie roślin.

Omacnica prosowianka – agrotechnika, płodozmian, wczesny zbiór, rozdrabnianie i głębokie przyoranie resztek pożniwnych bezpośrednio po zbiorze, niszczenie i usuwanie z plantacji chwastów, głęboka orka jesienna, wiosenne talerzowanie, zrównoważone nawożenie azotem, uprawa odmian mniej podatnych, wykładanie kruszynka, granulaty, opryskiwanie roślin.

Stonka kukurydziana – płodozmian, agrotechnika, dobór odmian o rozbudowanym systemie korzeniowym, wczesny siew, rozdrabnianie i głębokie przyoranie resztek pożniwnych bezpośrednio po zbiorze, niszczenie i usuwanie chwastów z plantacji, głęboka orka jesienna, przedsiewne zaprawianie ziarna, opryskiwanie roślin.

Mszyce – izolacja przestrzenna od roślin zbożowych, wczesny siew ziarna, zrównoważone nawożenie, zaprawianie ziarna, opryskiwanie roślin selektywnymi insektycydami, zwłaszcza brzegów plantacji.

Rolnice – agrotechnika, izolacja przestrzenna od roślin zbożowych oraz krzyżowych i warzyw kapustnych, wczesny siew ziarna, zwalczanie chwastów, zwiększenie wysiewu ziarna, zwiększenie nawożenia, opryskiwanie gleby i roślin, granulaty.

Drutowce – agrotechnika, płodozmian, podorywki, talerzowanie, orka, spulchnianie gleby, niszczenie chwastów, zwiększenie normy wysiewu ziarna, granulaty, zaprawianie przedsiewne.

Pędraki – agrotechnika, płodozmian, podorywka, talerzowanie, orka, spulchnianie gleby, niszczenie chwastów, zwiększenie wysiewu ziarna, granulaty, zaprawianie ziarna.

Dotychczasowe, niewielkie zagrożenie chorobami grzybowymi plantacji kukurydzy zmienia się na znaczące, zagrażające często zbiorom, szczególnie ziarna. Choroby o dużym znaczeniu to: zgnilizna korzeni, zgorzel podstawy łodygi i fuzarioza łodyg, fuzarioza kolb kukurydzy, żółta plamistość liści kukurydzy, plamistość pochew liści kukurydzy. Choroby o znaczeniu mniejszym lub lokalnym to: zgorzel siewek, głownia kukurydzy, drobna plamistość liści kukurydzy (antraknoza kukurydzy), rdza kukurydzy, choroba szalonych wiech.

Czynniki ograniczające rozwój grzybów chorobotwórczych w uprawach kukurydzy to:

– uprawa odpornych mieszańców kukurydzy,

– dobór odpowiednich mieszańców dla danego rejonu,

– zdrowy, zaprawiony materiał siewny,

– płodozmian (przerwa w uprawie),

– niszczenie resztek pożniwnych,

– dokładne i staranne przygotowanie gleby przed siewem,

– zrównoważone nawożenie mineralne,

– unikanie uszkodzeń mechanicznych podczas uprawy,

– usuwanie „guzów” głowni w celu zapobiegania infekcji wtórnej.

Przestrzeganie tych zaleceń w bardzo istotnym stopniu zapobiegnie infekcjom chorobotwórczym, a tym samym przyczyni się do osiągania wysokich, stabilnych plonów.

Jednoczesne łączenie różnorodnych metod zwalczania agrofagów spełnia wymogi integrowanej ochrony roślin i zapewnia rolnikom efektywność uprawy kukurydzy.

Mariola Górecka, KPODR, Fot. A. Szczepańska