Nowe zagrożenie rzepaku?

Mączlik warzywny jest pluskwiakiem występującym przede wszystkim w uprawach warzyw kapustowatych. Może być mylony z mączlikiem szklarniowym, występującym na warzywach pod osłonami. Coraz częściej możemy go spotkać również na uprawach rzepaku.

Mączlik warzywny (Aleyrodes brassicae) jest niewielkim, zielono wybarwionym owadem, którego długość ciała nie przekracza 1–1,5 mm. Jego zielonkawa barwa nie jest widoczna pod zwykłym szkłem powiększającym. Te owady, które na roślinie obserwujemy mają barwę śnieżnobiałą. Spowodowane jest to woskowym nalotem jaki pokrywa skrzydła mączlika. Postacią szkodliwą są zarówno osobniki dorosłe, jak i larwy (0,3 mm o żółtawobiałej barwie), a uszkodzenia przez nie powodowane osłabiają rośliny i narażają na zagrożenie ze strony innych agrofagów. Formy szkodliwe owada wyposażone są  w kłująco-ssący aparat gębowy przystosowany do żywienia się sokiem tkanek rośliny, który zostaje z niej wyssany.

W warunkach klimatu umiarkowanego ciepłego, w granicach którego znajduje się Polska, mączlik warzywny daje od 5 do 6 pokoleń w całym okresie wegetacyjnym. Cykl rozwojowy jednego pokolenia to 3–4 tygodnie. Postępujące zmiany w klimacie, takie jak przedłużające się ciepłe i suche jesienie sprzyjają rozwojowi tego szkodnika, który może dawać o jedno czy nawet dwa pokolenia więcej i co się z tym wiąże, szukać nowych upraw do żerowania.

W sezonie wegetacyjnym 2015 zaobserwowano masowe wystąpienie mączlika warzywnego na uprawach warzyw kapustowatych, takich jak kapusta biała, pekińska, jarmuż czy brokuł. Tak silny rozwój tego szkodnika spowodowany był najprawdopodobniej warunkami atmosferycznymi. Długo utrzymujące się warunki ciepłej i suchej pogody sprzyjały jego rozwojowi. Nowo zasiedlanym gatunkiem staje się rzepak jary, i jak okazuje się również rzepak ozimy. Zagrożone są szczególnie plantacje graniczące lub znajdujące się w pobliżu upraw warzyw. Te plantacje powinny być szczególnie lustrowane pod kierunkiem występowania tego szkodnika.

Pojawiać się może już od wiosny. Samice składają jaja na spodnią część liścia i tam należy ich szukać. W przypadku przeoczenia czy zignorowania wystąpienia bardzo szybko się namnaża, a uszkodzenia, jakie powoduje mogą prowadzić nawet do zasychania roślin (odżywiając się sokiem z tkanki przewodzącej liścia przerywa proces asymilacyjny). W miejscach żerowania na liściach pojawiają się przebarwienia przekształcające się z czasem w nekrozy, które przy masowym występowaniu szkodnika mogą obejmować całe liście. Owady w trakcie żerowania wydzielają duże ilości rosy miodowej (spadzi), która zalepia aparaty szparkowe i może być pożywką dla grzybów chorobotwórczych. Te z kolei, jeśli w najbliższych tygodniach pojawi się deszcz mogą silnie porazić i tak już osłabione rośliny.

W warunkach polowych wykonuje się zabiegi środkami ochrony roślin, które zawierają substancje czynne z różnych grup chemicznych. Z zarejestrowanych zalecane jest stosowanie między innymi środków zawierających acetomipryd, tiachlopryd, deltametrynę czy imidachlopryd.

mączlik-osobniki dorosłe skąłdające jaja na spodniej części liścia

Tekst i fot. Natalia Narewska, 
Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego