Kokcydioza

Choroba dnia dziesiątego

Kokcydioza to problem w większości hodowli trzody chlewnej w Polsce. Biegunki występujące bardzo często u prosiąt traktowane są przez hodowców jako jednostki chorobowe. Tymczasem są one objawem różnych chorób, w tym kokcydiozy.

Kokcydioza to choroba wywołana przez pierwotniaki Isospora suis. Pasożyt ten występuje zarówno w organizmie żywiciela, jak również w środowisku chlewni. Prosięta zarażają się poprzez kontakt z innymi osobnikami zarażonymi oocystami kokcydii i kał. Pierwotniaki mogą również zostać przywleczone do naszej chlewni z innych obiektów na odzieży, obuwiu czy środkach transportu. W organizmie prosiąt kokcydia bytują w nabłonku błony śluzowej jelita, powodując uszkodzenie kosmków i ograniczenie wchłaniania substancji pokarmowych.  U zwierząt w dalszym etapie rozwoju choroby obserwuje się spadek masy ciała, różnicowanie wagowe. U zwierząt zainfekowanych pojawia się papkowato-kremowa biegunka koloru białego lub żółtego bez obecności krwi, odwodnienie. W niektórych przypadkach kokcydioza przebiega bezobjawowo, ale i tak masa ciała przy odsadzeniu jest niższa średnio o 1,5 kg. Biegunki występują najczęściej między 8 a 10 dniem życia prosiąt – dlatego kokcydioza nazywana jest często „biegunką dnia dziesiątego”. W przypadku wystąpienia objawów kokcydiozy leczenie polega na zastosowaniu odpowiedniej do wagi prosięcia jednorazowej dawki leku, którego składnikiem aktywnym jest toltrazuril. Chcąc przeciwdziałać pojawieniu się choroby, lek należy podać przed wystąpieniem objawów, pomiędzy 3 a 5 dniem życia prosiąt.

Niektórzy hodowcy uważają, że wprowadzając szczepienie lub stosując lepsze pasze ograniczą występowanie biegunek powodowanych przez kokcydia. Teoria ta jest błędna, gdyż nie ma szczepionek na kokcydiozę. Jedynym wyborem pozostaje stosowanie metafilaktyki, czyli podania określonego chemioterapeutyku w określonym czasie jeszcze przed wystąpieniem objawów choroby. Do precyzyjnego ustalenia terminu stosowania leku należy prowadzić codzienną bardzo szczegółową obserwację stada. Podanie leku powinno nastąpić w odpowiedniej fazie rozwojowej cyklu pasożyta to jest 3–5 dzień życia prosiąt. Podanie w tym okresie leku spowoduje utratę aktywności pasożyta i jednocześnie umożliwi wytworzenie odporności. Lek zawierający toltrazuril powinien być dostosowany do masy ciała prosięcia i wpisany do księgi leczenia zwierząt przez lekarza weterynarii po przeprowadzonej konsultacji diagnostycznej. Diagnostyka polega na przeprowadzeniu badania parazytologicznego kału w kierunku obecności pasożytów. Kał do badania pobierany jest bezpośrednio z prostnicy od 3 do 5 prosiąt z miotu, pomiędzy drugim a trzecim tygodniu życia. W przypadku dużych stad próbki pobieramy od minimum 5% do 10% wszystkich miotów. Im więcej pobierzemy próbek, tym większa jest wiarygodność badania. Obecność oocyt w próbkach oznacza istnienie kokcydiozy i wymaga podjęcia ze strony hodowcy natychmiastowych działań (zastosowanie metafilaktyki). Ze względu na to, że oocyty nie bytują tylko w nabłonku jelita, ale również w środowisku chlewni powinniśmy systematycznie wykonywać dezynsekcję pomieszczeń przy użyciu specjalistycznych środków chemicznych, mycie posadzek i urządzeń wykorzystywanych w chowie świń. Wybierając preparat do dezynsekcji powinniśmy zwrócić uwagę na to czy zwalcza on oocyty Isospory suis, bo tylko taki zapewni nam skuteczność w walce z tą chorobą. Kokcydioza bezpośrednio nie powoduje upadków prosiąt, ale w sposób bardzo istotny wpływa na wzrost zużycia paszy, wydłuża okres tuczu, a tym samym obniża rentowność produkcji świń.

Stanisław Piątkowski
KPODR Minikowo, Oddział w Zarzeczewie