ASF: zróżnicowanie wymagań systemu bioasekuracji

Kluczowe pojęcie: „BIOASEKURACJA”

Plan Bezpieczeństwa Biologicznego to sformułowany na piśmie, możliwy do zastosowania w warunkach konkretnego gospodarstwa, system zabezpieczeń opisujący całość środków (zarządzania i fizycznych), mających na celu obniżenie ryzyka wprowadzenia, rozwoju i rozprzestrzeniania się chorób do, z lub wśród utrzymywanych świń.

Afrykański pomór świń (ASF) to szybko szerząca się, zakaźna choroba wirusowa, na którą podatne są świnie domowe, świniodziki oraz dziki. Należy podkreślić, iż ludzie nie są wrażliwi na zakażenie, w związku z czym choroba ta nie stwarza zagrożenia dla ich zdrowia lub życia. Wirus ASF generuje natomiast bardzo poważne problemy natury ekonomicznej. W przypadku wystąpienia choroby w stadzie dochodzi do bardzo dużych spadków w produkcji, a finalnie śmiertelność zwierząt sięga nawet 100%. Rozprzestrzenianie się wirusa jest, potencjalnie, stosunkowo łatwe. Wektorem mogą być osoby, pojazdy, stosowany sprzęt i urządzenia, zwierzęta domowe i dzikie, pasza, ściółka oraz oczywiście, wprowadzone do stada bez przestrzegania reguł kwarantanny i aklimatyzacji, chore świnie. Nagłe upadki mogą być pierwszym objawem wystąpienia wirusa ASF. Należy pamiętać, iż padłej trzody chlewnej nie należy zakopywać. Działanie takie jest niezgodne z przepisami prawa określającego sposoby zagospodarowywania ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego (tzw. UPPZ), do których zaliczają się również padłe świnie.

10 maja 2023 roku pewną grupę rolników, utrzymujących w swoich gospodarstwach trzodę chlewną, zaczęły obowiązywać nowe reguły tzw. bioasekuracji. Mianowicie, rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 maja 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie środków podejmowanych w związku z wystąpieniem afrykańskiego pomoru świń (Dz.U. 2023 poz. 866) zróżnicowało system bioasekuracji w zakresie wymagań dla gospodarstw utrzymujących świnie wyłącznie w celu produkcji mięsa na użytek własny, od tych wdrażanych przez gospodarstwa towarowe, wprowadzających zwierzęta na rynek. Jedną ze zmian, ale będącą punktem wspólnym dla wszystkich posiadaczy trzody chlewnej niezależnie od skali prowadzonej produkcji, jest przeformułowanie nakazu „wdrożenia programu monitorowania i zwalczania gryzoni”, na nakaz „monitorowania i zwalczania gryzoni”. Oznacza to, iż nie ma konieczności posiadania sformułowanego na piśmie w formie procedur programu ochrony, a konieczne jest po prostu posiadanie skutecznego systemu realizowanego w praktyce.

Zgodnie z ww. rozporządzeniem Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi informuje, iż w gospodarstwach utrzymujących świnie wyłącznie w celu produkcji mięsa na użytek własny:

1. Nie będzie konieczności sporządzenia przez posiadaczy zwierząt spisu posiadanych świń z podziałem na prosięta, warchlaki, tuczniki, lochy, loszki, knury i knurki, ani bieżącego aktualizowania tego spisu.

2. Odstąpiono od obowiązku prowadzenia rejestru wjeżdżających na teren gospodarstwa środków transportu do przewozu świń, paszy lub produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego oraz rejestru wejść osób do pomieszczeń, w których są utrzymywane świnie.

3. Nie będzie konieczności stosowania się do nakazu wykonywania w danym gospodarstwie czynności związanych z obsługą świń wyłącznie przez osoby, które wykonują te czynności tylko w danym gospodarstwie.

4. Odstąpiono od obowiązku stosowania przed obsługą świń środków higieny niezbędnych do ograniczenia ryzyka szerzenia się afrykańskiego pomoru świń (ASF), w tym: mycia i odkażania rąk, oczyszczania i odkażania obuwia, bieżącego oczyszczania i odkażania narzędzi oraz sprzętów wykorzystywanych do obsługi świń.

5. Nie będzie wymagane uniemożliwienie osobom postronnym wchodzenia do budynków, w których są utrzymywane świnie.

6. Nie będzie obowiązkowe monitorowanie i zwalczanie gryzoni.

7. W przypadku gospodarstw zlokalizowanych na obszarach objętych ograniczeniami w związku z występowaniem ASF i utrzymujących świnie wyłącznie w celu produkcji mięsa na użytek własny nie będzie obowiązku wykładania mat dezynfekcyjnych przed wejściami i wyjściami do gospodarstwa, a także przed wjazdami i wyjazdami z takich gospodarstw. Uwaga! Utrzymano obowiązek wyłożenia mat dezynfekcyjnych przed wejściami do i wyjściami z pomieszczeń, w których utrzymywane są świnie oraz wybiegów (w przypadku utrzymywania świń w systemie otwartym).

8. Wprowadzono również zmiany w kwestii wykonywania badania laboratoryjnego w kierunku ASF w gospodarstwach zlokalizowanych na ww. obszarach objętych ograniczeniami, wykonywanych przy uboju świń na użytek własny. Badanie to dla wszystkich obszarów objętych ograniczeniami będzie wykonywane tylko w przypadku podejrzenia ASF. Decyzja dotycząca konieczności wykonania takiego badania pozostanie w gestii organów Inspekcji Weterynaryjnej.

Należy podkreślić, że obniżone wymagania będą dotyczyć wyłącznie chowu świń na własny użytek, tj. na własne potrzeby, z tym że na obszarach wolnych od ASF możliwe będzie przemieszczenie świń pomiędzy gospodarstwami, w których utrzymuje się świnie wyłącznie w celu produkcji mięsa na użytek własny, jeżeli gospodarstwa te są położone na terenie tej samej gminy lub sąsiedniej gminy. Natomiast w przypadku przemieszczenia świń utrzymywanych w celu produkcji na użytek własny w obszarach objętych ograniczeniami I–III konieczne będzie spełnienie wszystkich wymagań oraz wzmocnionych środków bioasekuracji, o których mowa w zał. III do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) ustanawiającego środki szczególne w zakresie zwalczania chorób w odniesieniu do afrykańskiego pomoru świń.

Jakub Borkowski, KPODR
Fot. M. Borkowska

Opracowano na podstawie:

 informacji zawartych na stronach internetowych Głównego Inspektoratu Weterynarii, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.